Ervaringen dwangarbeiders

Een half miljoen Nederlanders hebben in Duitsland gewerkt, sommige vrijwillig en vele anderen gedwongen. Hun ervaringen verschillen sterk.

Bron: De Oorlog, deel 4 (40 sec.)

Media:

  • Ervaringen dwangarbeiders Button Play
    Ervaringen dwangarbeiders
    Ervaringen dwangarbeiders
    Een half miljoen Nederlanders hebben in Duitsland gewerkt, sommige vrijwillig en vele anderen gedwongen. Hun ervaringen verschillen sterk.
    Bron: De Oorlog, deel 4 (40 sec.)
    Gevolgen Arbeidsinzet Button Play
    Gevolgen Arbeidsinzet
    Gevolgen Arbeidsinzet
    Doordat honderdduizenden Nederlandse mannen in Duitsland moesten werken en honderdduizenden mannen onderdoken om daar aan te ontkomen ontstonden in Nederland personeelstekorten en moesten vele bedrijven sluiten.
    Bron: De Oorlog, deel 4 (1 min. 52 sec.)
    Dwangarbeider Van Kalkeren Button Play
    Dwangarbeider Van Kalkeren
    Dwangarbeider Van Kalkeren
    Het belangrijkste onderwerp in de brieven van Joop van Kalkeren vanuit het Duitse Hattingen naar huis is voedsel. Hij heeft het zwaar en probeert dat te niet te laten merken. Gelukkig hoeft hij niet bij de ovens te werken.
    Bron: De Oorlog, deel 4 (2 min. 38 sec.)
  • Dwangarbeider Kossmann Button Play
    Dwangarbeider Kossmann
    Dwangarbeider Kossmann
    Ernst Kossmann kwam als dwangarbeider eerst in de buurt van Straatsburg te werken en probeerde er wat van te maken. In een brief beschrijft hij hoe hij er naar de opera ging.
    Bron: De Oorlog, deel 4 (44 sec.)

Meer dwangarbeiders naar Duitsland

Medio 1943 – de honger naar arbeidskrachten was nog lang niet gestild – volgde de oproep van generaal Christiansen aan de bijna 300.000 Nederlandse militairen van mei 1940 dat ze zich moesten melden om als krijgsgevangenen naar Duitsland te gaan. Om er te werken, uiteraard.
Het leidde tot de April-Meistakingen, en tot een aanzienlijke verharding van de verhoudingen in Nederland, maar ook tot een grootscheeps vertrek van Nederlandse mannen naar de Duitse fabrieken.

Rond juni 1943 werkten er al ruim 300.000 Nederlanders voor de Arbeitseinsatz in Duitsland, waaronder Ernst Kossmann.

Die getallen vallen uiteraard bijna in het niet vergeleken met de aantallen Polen, Russen en Fransen die in Duitsland tewerk werden gesteld.

Dat waren er bijna vijf miljoen, van wie bijna een derde deel krijgsgevangen was. Weigeren werd streng gestraft. De gelijkgeschakelde kranten in Nederland maakten melding van celstraffen voor weigeraars. De argumentatie was simpel:

‘Het is niet aan de Nederlandse arbeider om te beoordelen, of zijn werken in Duitsland nuttig of nodig is.’

Er zijn weinig betrouwbare cijfers over de gevolgen van de tewerkstelling in Duitsland. Het Rode Kruis komt op een getal van 29.000 overleden tewerkgesteldeni uit Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Er is geen materiaal beschikbaar waaruit blijkt hoeveel van hen gedood zijn door bombardementen, door uitputting of door slechte arbeidsomstandigheden. En van het aantal lichamelijk en geestelijk gewonden zijn al helemaal geen cijfers.