Meer mogelijkheden om fout vonnis te corrigeren

Mensen die claimen dat ze ten onrechte door de hoogste rechter zijn veroordeeld voor een ernstig misdrijf, kunnen straks sneller opnieuw naar hun zaak laten kijken. Een verdachte die is vrijgesproken, moet bovendien later alsnog kunnen worden veroordeeld voor hetzelfde misdrijf.

Minister Ernst Hirsch Ballin van Justitie regelt een en ander in een wetsvoorstel dat hij dinsdag voor advies naar diverse instanties heeft gestuurd. De maatregelen die hij daarin aankondigt, bieden meer mogelijkheden om afgesloten strafzaken te herzien door de Hoge Raad en daarmee onjuiste uitspraken van rechters te corrigeren. De minister zegt tegemoet te komen aan de veelgehoorde kritiek dat de drempel voor herzieningen te hoog is.

Met zijn plannen maakt hij het voor het eerst in de geschiedenis van het Nederlandse rechtsstelsel mogelijk om onherroepelijke vrijspraken open te breken, al is hij daar voorzichtig mee. Als de rechter destijds in een ernstige strafzaak op het verkeerde been is gezet door procedurele onjuistheden, zoals vervalste documenten, is herziening mogelijk.

Dat geldt ook bij zware misdrijven waarop levenslange gevangenisstraf staat, als er zeer sterk nieuw bewijs, zoals DNA-onderzoek, is tegen de eerder vrijgesproken verdachte. Als het duidelijk is dat de ex-verdachte het misdrijf toch heeft gepleegd of als iemand alsnog een geloofwaardige bekentenis aflegt, kan justitie vervolging instellen en betrokkene voor de rechter brengen. Een meerderheid van de Tweede Kamer had erop aangedrongen dit te regelen.

Ook de herzieningsprocedure die in het voordeel van een veroordeelde kan zijn, wordt aangepast om het risico op rechterlijke dwalingen in te perken. De belangrijkste grond voor herziening is een zogeheten novum, een nieuw feit. Dat begrip wordt opgerekt, zodat ook nieuwe en veranderde inzichten van deskundigen een belangrijker rol kunnen gaan spelen. De nieuwe informatie moet zo sterk zijn dat het ernstige vermoeden ontstaat dat de rechter tot een ander oordeel zou zijn gekomen als hij daarvan destijds had geweten.

Ook krijgen veroordeelden in de fase voorafgaande aan een eventuele herziening meer mogelijkheden om aanvullend onderzoek uit te lokken. In ernstige zaken, waarop een celstraf van twaalf jaar of meer staat, moet de procureur-generaal bij de Hoge Raad een verzoek om nieuw onderzoek toewijzen als dat goed is onderbouwd. Daarbij is het mogelijk een adviescommissie en een onderzoeksteam in te schakelen.

Hirsch Ballin meent dat het dankzij zijn voorstellen niet nodig is een onafhankelijke revisieraad in te stellen, zoals wetenschappers, advocaten en andere deskundigen hadden bepleit. Ook de tijdelijke Commissie Evaluatie Afgesloten Strafzaken (CEAS) wordt overbodig. Deze commissie, die onderzoekt of zaken zich zouden kunnen lenen voor herziening, werd ingesteld na de enorme commotie die de Schiedammer parkmoord had veroorzaakt.

(Bron: ANP)