De bank van de toekomst

Ook midden in een crisis kan er aan de toekomst gedacht worden. Dat was de insteek bij het maandelijkse maandagavonddebat, georganiseerd door het Financieele Dagblad, NOVA en BNR Nieuwsradio in Amsterdam.

Hoe ziet de bank van de toekomst eruit? Kunnen banken nog wel op dezelfde voet verder, of moeten banken rigoureus hun manier van denken en opereren veranderen?

Deel 1: de oorzaken

Om de stemming te peilen werd aan de zaal gevraagd of deze crisis te vergelijken is met die van 1929. Slechts vijf mensen staken hun hand op.

Dolf van den Brink, oud lid Raad van Bestuur van ABN AMRO is het eens met de reactie van de zaal: "Tot nu toe is het niet erger, in die tijd zijn er grote banken onderuit gegaan, nu niet. De overheid is alert geweest om dat te voorkomen."

Oprichter van Alex.nl, Peter Verhaar vindt de huidige situatie een uitzonderlijke: "In mijn leven is dit de eerste keer dat particulieren het vertrouwen kwijt zijn in hun bank, daardoor sluizen spaarders hun geld weg via internet. Het internet heeft mogelijk gemaakt om spaargeld in één druk op de knop over te boeken. Dat is Fortis overkomen.

Volgens econoom en publicist Arnold Heertje is Wouter Bos de juiste man op de juiste plaats tijdens de huidige crisis. "Bos heeft een kordate zet gedaan door Fortis over te nemen. Er was geen alternatief, als het niet gebeurd was hadden we nu veel grotere problemen gehad." Volgens Heertje zijn er drie redenen te noemen waarom Bos moest ingrijpen: "Deze actie is het corrigeren van wanbeleid van ABN AMRO, onder leiding van Rijkman Groenink. En het arrogante optreden van de zogenaamde 'hatch funds'. Daarbij komt nog overschatting bij Fortis van de situatie."

Een andere oorzaak van de crisis is het feit dat de consument een product in handen heeft dat hij niet begrijpt. Dat vindt Jan Wolter Wabeke, ombudsman Financiële Dienstverlening: "Niemand begrijpt meer wat de bedoeling is. De consument vergelijkt een lening met een bankstel." Volgens Verhaar kan je de consument alleen maar waarschuwen: "De klant heeft zijn eigen verantwoordelijkheid, maar de schuld ligt voor het grootste deel bij de aanbieder. Veel banken zijn producent en distributeur, ze hebben teveel petten op."

Van den Brink benadrukt dat de overname van Fortis ook zijn nadelen met zich meebrengt: "Het is heel ongelukkig dat Fortis een bijzondere positie heeft. Als het zo doorgaat dan is de helft van de banken van de overheid, wat zorgt voor een scheve concurrentieverhouding. Dat is niet fair naar banken die hun huiswerk wel goed hebben gedaan."

Deel 2: de toekomst

Moet de bank van de toekomst zich baseren op het model van de jaren '60 of kan er op dezelfde voet worden doorgegaan? Heertje: "Dit is een crisis van de uitwassen van het financiële kapitalisme. Deze situatie zal niet meer op deze manier terugkomen." Volgens Van den Brink moet er wel degelijk naar het verleden gekeken worden: "Naast het veilige klimaat is er een risicovollere situatie gekomen. Deze opvatting over bankieren is veel te groot geworden. Er moet serieus gedacht worden over een stapje terug."

Volgens Wabeke hoeven we niet meteen nieuwe regelgeving te bedenken. De particulier die graag wil sparen moet het juiste product voor zich krijgen. Er moet een betere diensverlening van de banken komen, zodat de banken weten wat ze verkopen en de consumenten weten wat ze kopen.

Heertje is het hiermee eens: "Financiële producten moeten een stuk eenvoudiger worden." Volgens Verhaar worden er al maatregelen genomen met het verbod op 'short selling', maar het is te laat, de crisis is al daar.

Worden op deze manier niet alle creatieve producten over een kam geschoren? Heertje: "Nee, maar we moeten wat doen aan de cultuur van hebzucht." Wabeke beaamt dit: "Hebzucht is de grootste oorzaak, maar met een goed toezicht kunnen veel problemen voorkomen worden."

Zo wordt de avond ondanks uiteenlopende visies toch nog in overeenstemming afgesloten. Hebzucht is de boosdoener. Maar hoe ga je om met een financiële cultuur waar hebzucht de boventoon voert? Genoeg materiaal voor een nieuw maandagavonddebat in Amsterdam, zo lijkt het.