Lech Walesa
20 apr 04
Is: Boegbeeld van 'Solidariteit', de Poolse onafhankelijke vakbond van
arbeiderszelfbestuur. De massabeweging breekt de macht van het communisme in Polen en zet een reeks
gebeurtenissen in gang die bijdragen aan de val van de Muur.
Achtergrond: Lech Walesa wordt in volle oorlogstijd geboren in Popovo in Polen. Lange tijd
werkt hij als elektromonteur op de Lenin-werf in Gdansk. Daar richt hij, in het communistische Polen, de
onafhankelijke vakbond SolidarnoϾ (Pools voor solidariteit) op en krijgt voor zijn vreedzame
inzet voor de Poolse werkers de Nobelprijs voor de Vrede.
Kettingreactie: De electriciën uit Gdansk ontpopt zich als vakbondsleider als een
ware luis in de pels van het communistische regime. Iedereen is in de ban van de onafhankelijke vakbond
Solidariteit. Getooid met een martiale snor klimt Walesa in 1980 over het hek van de Lenin-scheepswerf in
Gdansk om de staking te leiden. Negen jaar later voert hij coalitiebesprekingen met de communisten. Walesa
bereikt dat in Polen, als eerste land in Oost-Europa, vrije parlementsverkiezingen worden gehouden. Die
verkiezingen zijn vervolgens weer een steun in de rug van de inwoners van de DDR, die er met vereende
krachten voor zorgen dat de Muur wordt neergehaald.
President: In 1990 wordt Walesa bij de eerste vrije verkiezingen sinds de omwenteling
gekozen tot president van Polen. Zijn ambtstermijn staat in de schaduw van de enorme problemen die de
omvorming van de Poolse economie met zich meebrengt, waaronder een hoge werkloosheid. Zijn populariteit is
tegen het eind van zijn termijn zover gezakt dat hij de verkiezingen van 1995 verliest aan zijn rivaal
Aleksander Kwasniewski.
Solidariteit: De Poolse vakbond Solidariteit geeft het communisme weliswaar de doodsteek,
maar mislukt als politieke beweging. De vakbond krimpt ineen van tien miljoen tot nauwelijks een miljoen
leden. Als politieke beweging trekt Solidariteit nauwelijks stemmen. De gewekte verwachtingen zijn nooit
uitgekomen, menen de Polen. Ook voor de pioniers van Solidariteit - de stakers van 1980 - is Walesa niet lang
de verpersoonlijking van hun idealen. De mannen en vrouwen van het eerste uur zijn verbitterd; zij brengen
een omwenteling teweeg, maar hun dromen komen nooit uit.
Opmerkelijk: In 2002 scheert Walesa - volgens geruchten - zijn snor af, die jarenlang zijn
handelsmerk was.
(Bronnen: NRC/Algemeen Dagblad/ANP)