Willem Oltmans

Was: Journalist.

Persoonlijk: Willem Oltmans wordt geboren op 10 juni 1925 en overlijdt op 30 september 2004. Hij groeit op in een welgesteld gezin op een landgoed in Bosch en Duin. Daar heeft hij dezelfde gouvernante als koningin Beatrix. Hij gaat naar school op het Baarns Lyceum en studeert vervolgens aan Nijenrode en Yale University.

Loopbaan: In 1953 gaat Oltmans werken op de buitenlandredactie van het Algemeen Handelsblad. In 1954 werkt hij voor United Press en stapt een jaar later over naar De Telegraaf. Hij is daar correspondent in Rome.

Daar interviewt hij Soekarno. Dat interview heeft grote gevolgen voor zijn loopbaan. Zelf zegt Oltmans daarover: "In 1956 werkte ik voor De Telegraaf in Italië toen Soekarno daar op bezoek kwam. Die rotzak wilde ik wel eens interviewen, maar dat werd me door de hoofdredactie verboden. Fuck you, dacht ik, en ik ben toch een week lang met hem opgetrokken. Luns stelde het altijd voor alsof Soekarno anti-Nederlands was, maar dat bleek helemaal niet waar. Hij was eigenlijk de enige in Indonesië die nog waarde hechtte aan een goede verstandhouding met Nederland. Het begon pas goed toen ik later voor de NRC naar Jakarta ging. Ik schreef dat Nieuw-Guinea bij Indonesië hoorde en dat Nederland daar weg moest.

Vanaf dat moment heeft de BVD mij het werken als journalist onmogelijk gemaakt. Luns stuurde zijn mannetjes naar alle redacties en ambassades om te vertellen dat ik staatsgevaarlijk was. En zo is het gebleven. In 1992 woonde ik in Zuid-Afrika. Maar de BVD zorgde er via een verdachtmakingscampagne voor dat mijn verblijfsvergunning niet werd verlengd. Zo moest ik dat land verlaten. Sindsdien zit ik drie hoog in de Jordaan, met een bijstandsuitkering. Maar de geheime dienst hoeft er niet op te rekenen dat ik zelfmoord pleeg door al zijn pesterijtjes."

Schadevergoeding: Om de zaak recht te zetten en schadeloos te worden gesteld begint Oltmans een rechtszaak tegen de Staat der Nederlanden. Oltmans sleept iedereen als getuige voor de rechter: Ruud Lubbers , Max van der Stoel (die ter zitting stevig door Oltmans wordt uitgescholden) en zelfs prinses Margriet.

Oltmans krijgt tijdens het proces op een aantal punten gelijk. Zo stelt de onderzoeksrechter van de rechtbank in Den Haag, mr. B. Punt, dat oud-minister Luns van Buitenlandse Zaken een "onrechtmatige daad en vorm van bedrog" jegens Oltmans op zijn geweten had. Op 13 februari 1964 schrijft de bewindsman een brief aan de buitenlandse posten dat Oltmans normaal behandeld moet worden, maar hij stuurt er een week later een geheime brief achteraan dat ze dat juist niet moeten doen.

De overheid zit lelijk met de hele affaire-Oltmans in de maag. Schikkingsvoorstellen worden gedaan, maar afgewezen. Oltmans wil in zijn strijd niemand ontzien: ook de al hoogbejaarde prins Bernhard en misschien zelfs koningin Beatrix wil hij laten horen, wat er nooit van komt. Geen bod is goed genoeg. Jaren en jaren duurt het proces, totdat de eiser in april 1999 zijn vertrouwen in de rechter-commissaris opzegt. Hij beschuldigt zijn tegenstanders - de landsadvocaten - ervan dat ze erop uit waren hem een beroerte te laten krijgen en Punt, die de zaak in de ogen van derden zo nauwgezet behandelt, was de man 'die dit allemaal laat gebeuren'.

Uiteindelijk wordt er een commissie ingesteld die een schikking met Oltmans moet uitwerken. Die zou bindend zijn. Het oordeel van de commissie slaat, in het voorjaar van 2000, in als een bom: Oltmans krijgt acht miljoen van de Staat. De publicist meet zich meteen een penthouse in hartje Amsterdam aan. Daar is hij nu gestorven.

Schrijver: Ondanks de voortdurende tegenwerking interviewt Willem de belangrijkste wereldleiders, schrijft meer dan 50 boeken en doet voor tal van kranten en tijdschriften verslag van de wereldpolitiek.

Opmerkelijk: In 1991 speelt Oltmans een bijrol (baron George De Mohrenschildt) in JFK, de film van de Amerikaanse regisseur Oliver Stone over de moord op president Kennedy.

(Bron: Wikipedia, RTL, SP-klankbord, ANP)