Balkenende bestrijdt conclusies Irak

Premier Jan Peter Balkenende is het oneens met de voornaamste conclusies van de commissie-Davids over de Nederlandse steun voor de inval in Irak.

Deemoed
De PvdA is 'buitengewoon teleurgesteld en onaangenaam verrast' over de reactie van premier Jan Peter Balkenende op het rapport van de commissie-Davids. Balkenende sprak niet namens coalitiegenoot PvdA, zei fractievoorzitter Mariëtte Hamer. Ze stoort zich eraan dat Balkenende 'nergens een vorm van deemoed' toont. De PvdA eist een nieuwe verklaring van de premier.

Bizarre situatie
VVD-leider Mark Rutte is het spoor bijster. "Wat een bizarre situatie. Dit geeft een chaotisch beeld. Kennelijk is er geen afstemming binnen het kabinet. Balkenende spreekt kennelijk alleen namens zichzelf.'' Rutte sluit zich aan bij PvdA-fractievoorzitter Mariëtte Hamer dat Balkenende met een nieuwe verklaring moet komen.

Mandaat
Volgens het rapport van de commissie-Davids gaven de VN-Veiligheidsresoluties over Irak geen volkenrechtelijk mandaat voor de Amerikaans-Britse inval in dat land in het voorjaar van 2003. De tekst van de resolutie 1441 gaf geen vrijbrief aan landen om met geweld in te grijpen. De Nederlandse regering heeft altijd gezegd dat een VN-resolutie voldoende basis bood voor ingrijpen van de Amerikanen en Britten.

Klik hier voor het onderzoeksrapport, hier voor de conclusies en lees hier de reacties van Kamerleden via Twitter of via de Volkskrant

Kanttekening
Maar premier Balkenende sprak in zijn reactie een aantal conclusies tegen. De vraag of er voldoende mandaat was voor militair ingrijpen, is volgens de premier altijd al "verschillend beoordeeld", onder meer door wetenschappers en politici. Balkenende zei dat destijds"naar een verantwoord evenwicht tussen juridische eisen en internationale politiek is gezocht." Hij verwees ook naar een kanttekening van het commissielid Van Walsum, waaruit volgens Balkenende blijkt dat"ook binnen de commissie" verschillend gedacht wordt over de juridische grondslag.

Ingenomen standpunt
De commissie concludeert ook dat rapporten van AIVD en MIVD genuanceerder waren dan rapporten van buitenlandse inlichtingendiensten. Die nuanceringen werden echter niet door de betrokken ministers overgenomen. Het kabinet nam alleen uitspraken over die pasten bij het al ingenomen standpunt.

Geen leiding
Verder stelt Davids dat premier Jan Peter Balkenende in het begin weinig of geen leiding gaf aan het debat over Irak. Hij liet het dossier volledig over aan de toenmalige minister van Buitenlandse Zaken Jaap de Hoop Scheffer. Maar volgens Balkenende is dat een verschil in visie op de rol van een vakminister.

Resolutie 1441
Ook heeft het kabinet tegenover de Tweede Kamer geen volledige opening van zaken gegeven over een verzoek van de Verenigde Staten. Dat verzoek was gedaan op 15 november 2002 en vroeg Nederland mee te werken bij de planning van de opbouw van een militaire macht die Irak moest dwingen om aan resolutie 1441 te voldoen. Balkenende zal op die kritiek ingaan in een nog te formuleren kabinetsreactie.

Doofpot
Davids benadrukte bij de presentatie de onafhankelijkheid van zijn onderzoek. "De commissie heeft vriend noch vijand." Zijn commissie is ook geen 'doofpotcommissie', zei Davids. Hij zei onderzoek te hebben gedaan naar de feiten, maar geen politieke duiding te hebben willen geven. Het kabinet heeft niet geprobeerd zich met het werk van de commissie te bemoeien, zei Davids.

Geheimhouding
Politiek Den Haag wacht een spannende dag: tot op het hoogste niveau was de inhoud van het enkele honderden pagina's tellende rapport niet bekend. De Tweede Kamer heeft de strikte geheimhouding vorig voorjaar bij de instelling van de commissie onder leiding van topjurist Willibrord Davids afgedwongen. De partijen wilden daarmee voorkomen dat bewindslieden mogelijk zouden proberen de inhoud te beïnvloeden. Een protocol bepaalde dat enkele ministers een paar passages mochten inzien om te zien of er staatsgeheime informatie in stond die niet openbaar mocht worden.

Kopstukken
Vooral in CDA-kringen heerste eerder vandaag nervositeit. In de periode van medio 2002 tot medio 2003 waren veel CDA-kopstukken betrokken bij deze kwestie. Onder hen zijn de huidige minister van Buitenlandse Zaken Maxime Verhagen, destijds voorzitter van de grootste regeringsfractie, en oud-NAVO-topman Jaap de Hoop Scheffer, destijds minister van Buitenlandse Zaken. Zij zijn ook gehoord door de commissie.

Naar boven