Het vonnis in de zaak-Volkert van der G.
16 jul 03
Het hof deed vrijdag 18 juli 2003 definitief uitspraak in de zaak-Volkert van der G.. Hij werd tot achttien jaar cel veroordeeld. Er waren verschillende vonnissen mogelijk met andere gevolgen.
Eind april werd de moordenaar van politicus Pim Fortuyn al tot achttien jaar cel veroordeeld, maar het
openbaar ministerie en Van der G. zelf gingen daartegen in hoger beroep. Het OM deed dat om het hof ervan te
overtuigen dat Volkert levenslang moet krijgen, de advocaten van Van der G. willen strafvermindering.
Het hof kan vrijdag tot drie vonnissen besluiten. Het kan het vonnis van achttien jaar handhaven, er kan een
nieuw vonnis geveld worden - bijvoorbeeld levenslang, conform de eis van het OM - of er komt een
tussenvonnis. Van een tussenvonnis is sprake als het hof het vonnis opschort en besluit tot contra-expertise,
een nieuw onderzoek. In theorie is het zelfs mogelijk dat nog voor de officiële uitspraak van vrijdag
tot contra-expertise wordt besloten.
Cassatie
Als er wel een definitieve uitspraak wordt gedaan, kunnen het openbaar ministerie en de advocaten van Van der
G. in cassatie gaan bij de Hoge Raad. Die controleert of de rechtsgang heeft voldaan aan de eisen die het
Nederlandse recht stelt aan een proces. Als de Raad geen 'oneerlijkheden' kan ontdekken, wordt het vonnis
bevestigd. Als de Raad concludeert dat er geen sprake is geweest van een eerlijk proces, wordt de zaak
teruggeplaatst plaatst naar het gerechtshof, waar opnieuw naar de feiten gekeken wordt.
Novum
Als zich na de gehele rechtsgang nieuwe feiten voordoen met betrekking tot de zaak, kunnen de advocaten van
Van der G. deze nog bij de Hoge Raad indienen. De zaak wordt dan opnieuw bekeken en een nieuwe behandeling
volgt.
Europees Hof
De advocaten van Van der G. kunnen ook naar het Europese Hof voor de Rechten van de Mens, het hof dat zaken
behandelt van mensen die vinden dat hun rechten zijn geschonden. Ook het Europese Hof kan besluiten tot
bevestiging van het vonnis als er geen oneerlijkheden worden gevonden. Als het Hof wel oneerlijkheden vindt,
kan het vonnis worden herzien.
De standpunten van de betrokken partijen
Het OM
Het openbaar ministerie heeft op 4 juli 2003 levenslang tegen Van der G. geëist. Dat is conform de eis
van justitie tijdens de behandeling van de zaak in april. Het uiteindelijke vonnis van achttien jaar was voor
het OM te laag. Volgens aanklager I. van Asperen de Boer heeft de moord op Fortuyn 'verbijstering en
ontreddering teweeggebracht, maar ook angst bij mensen in publieke functies'. Ze zei dat haar theorie over
het motief van Volkert 'speculatie' was, maar de reden die hij zelf opgaf - opkomen voor de zwakkere groepen
- noemde ze volstrekt ongeloofwaardig.
Op 4 juli kwam Van Asperen de Boer met een nieuwe theorie. Volkert van der G. moet levenslang krijgen omdat
deze Pim Fortuyn zou hebben vermoord uit jaloezie en afgunst. Hij kon niet verdragen dat Fortuyn macht
verwierf met eigenschappen als sociale behendigheid, zelfbewustzijn en verbale kracht. Over die kenmerken
beschikt hij zelf niet. Zijn ware motief is dan ook persoonlijk, met een politiek tintje.
De verdediging
De advocaten van Van der G. voerden in hoger beroep aan dat een motief voor een moord nooit bevredigend is.
"Veel moorden komen voort uit woede, wraak, jaloezie of hebzucht. Velen van ons zullen deze gevoelens wel
eens hebben gehad en dat heeft niet geleid tot het plegen van een moord. Maar dat maakt moord uit jaloezie
toch niet ondenkbaar?", aldus advocaat B. Böhler.
Drie uur lang betoogde de verdediging dat de moord historisch gezien uniek is, maar strafrechtelijk gezien
niet. Het is een moord die net als alle andere moet worden bestaft. De populariteit van het slachtoffer mag
niet de hoogte van de straf bepalen. De verdediging ziet zelfs redenen voor strafvermindering. Uitspraken van
politici en de zware detentie moeten worden meegewogen in de lengte van de straf. Het vonnis van achttien
jaar gevangenisstraf moet dus naar beneden worden bijgesteld, vinden de advocaten.
Zij verwierpen de speculaties van het OM over het motief. Volgens de psychiater en psycholoog die Volkert
hebben onderzocht, is zijn motief reëel. De verdediging maakte ook gehakt van de psychiaters die, zonder
Van der G. te hebben onderzocht, betoogden dat hij lijdt aan het syndroom van Asperger, een aan autisme
verwante gedragsstoornis. "Pseudo-deskundigen", noemde advocaat S. Frenken de psychologen. Ook justitie
schoof dit de mogelijkheid van het syndroom van Asperger terzijde en hield zich aan het rapport van het
Pieter Baan Centrum (PBC), waarin een andere stoornis wordt beschreven.
Het Hof
Het gerechtshof heeft moeite met de conclusie dat de stoornis waaraan Van der G. zou lijden geheel los staat
van de moord. Het Hof zou kunnen besluiten een tussenvonnis uit te spreken, waarin het gelast tot aanvullend
psychiatrisch onderzoek. Van der G. heeft desgevraagd toegezegd aan een nieuw onderzoek mee te willen werken.
Hij zei in een verklaring nogmaals spijt te hebben van het leed dat hij, met name bij de nabestaanden, heeft
aangericht.
(Bron: ANP/AD/Trouw)