De muur op Cyprus: vergane glorie in de Dead Zone

De muur op Cyprus die de Grieks-Cypriotische gemeenschap scheidt van Turks-Cyprus is een aaneenschakeling van afscheidingen, dwars door natuur, steden en straten. De Green Line bestaat uit betonnen en stenen muren, hekken, afrasteringen, prikkeldraad en olievaten.

De afgrenzing (die officieel de Ceasefire Line heet) markeert het gebied tot waar de Turken in 1974 binnenvielen. Nadat in de jaren '60 een politieke crisis had gezorgd voor veel gewelddadigheden tussen beide gemeenschappen, stelde een Britse generaal in 1963 een scheidingslijn voor als bufferzone. Hij tekende die met een groene kleur in op de kaart van Nicosia.

De deling werd een feit toen Turkije in 1974 het noorden binnenviel en er, later, de internationaal niet-erkende Turkse Republiek van Noord-Cyprus (TRNC) uitriep. Het noordelijk deel bestrijkt ongeveer eenderde van het eiland in de Middellandse Zee.

De afscheiding bestaat uit twee parallel lopende begrenzingen, soms niet meer dan enkele meters breed, op andere locaties maar liefst 7 kilometer. Velen spreken van de Dead Zone, het is een niemandsland. De Green Line is 180 kilometer lang en bedekt 3 procent van het eiland. Erin en ernaast staan ongeveer 150 VN-uitkijkposten. Blauwhelmen bewaken de Green Line. Dat doen ze al sinds 1963 toen Unficyp in het leven werd geroepen, destijds de achtste vredesmissie van de Verenigde Naties.

Vooral in de hoofdstad Nicosia is sprake van 'Berlijnse' taferelen. Dwars door woon- en winkelstraten loopt de afscheiding. Veel prikkeldraad, en waarschuwings- en verbodsborden: 'UN military zone', 'no pictures'. Her en der torenen VN-uitkijktorens boven de mediterrane bebouwing uit.

In Nicosia zijn een paar doorgangen in de grens. Die zijn sinds april vorig jaar beperkt opengesteld. Vooral toeristen gaan erdoor, en Turks-Cyprioten die in het zuiden werken. De meeste Grieks-Cyprioten weigeren om principiële redenen aan de Turkse politie hun paspoort te laten zien en komen er daarom niet doorheen.

Het belangrijkste checkpoint is bij Ledra Palace, een monumentaal gebouw, ooit een hotel, nu het VN-hoofdkwartier. Alleen voetgangers mogen hier passeren. Wie vanuit het zuiden van Nicosia komt, meldt zich bij de Griekse autoriteiten in een hokje. "Back before midnight, no shopping'', brommen die. De passant mag de Turkse economie niet spekken.

Na het hokje volgt een stuk niemandsland van een paar honderd meter, in feite een gewone straat waar nu een rare sfeer hangt. Veel verroeste, witte vaten met UN erop. Links het paleis, zoveel mogelijk verborgen gehouden door vuilniszakken en stukken zeil aan de hekken, rechts ooit fraaie huizen en winkels die nu leeg zijn, in verval en grotendeels bemost en door kniehoog onkruid overwoekerd. Ruiten zitten er niet meer in, vaak liggen tussen de kozijnen zandzakken gestapeld. Vergane glorie in de Dead Zone.

In de verte wapperen grote Turkse vlaggen. 'TRNC forever', schreeuwen spandoeken. Wie de nek strekt, ziet veel noordelijker de bergen, waar eenzelfde boodschap maar dan in enorme afmetingen is uitgehakt, net als de Turkse vlag. Pure provocatie, vinden de Grieks-Cyprioten.

Dan weer een houten post, waar Turkse politie paspoorten controleert en de passant een formulier moet invullen waar een stempel op wordt gezet. Hier geen sprake van enige beperkingen, ze zijn hier blij met geld uit wat voor land dan ook, lacht de taxichauffeur die samen met collega's hoopvol de toeristen vanuit het zuiden opwacht. Rechts, op een groot veld, spelen kinderen een potje voetbal.

(Bron: ANP, Wendy Kind)