De integrale tekst van de troonrede van 2004
21 sep 04
De hervormingen van het kabinet leiden volgend jaar, gesteund door een beginnend herstel van de economie, tot "hernieuwd vertrouwen en nieuw perspectief". Dat zei Koningin Beatrix in de troonrede van 2004. Hieronder de integrale tekst.
Leden van de Staten-Generaal, Vertrouwen geeft een samenleving veerkracht en daadkracht. In Nederland hebben
burgers en maatschappelijke organisaties door de jaren heen bewezen grote veranderingen in de wereld en in
onze eigen maatschappij te kunnen opvangen. Ook nu dienen zich politieke, economische en sociale
ontwikkelingen aan die ons direct raken. Daarom heeft de regering vorig jaar een ambitieuze agenda van
hervormingen gepresenteerd die gericht is op een sterkere economie, een veiliger samenleving, een
slagvaardiger overheid en een goed functionerende democratie. In 2005 zullen deze hervormingen volop in
uitvoering zijn. Gesteund door het beginnende herstel van onze economie, creëert dit hernieuwd
vertrouwen en nieuw perspectief.
Een sterke economie is essentieel voor werkgelegenheid en welvaart. Met een vergrijzende samenleving moeten
pensioenen, zorg en andere collectieve voorzieningen worden opgebracht door een kleinere beroepsbevolking.
Hierdoor wordt de solidariteit op de proef gesteld. Snelle technologische ontwikkelingen stellen nieuwe eisen
aan bedrijven en hun werknemers. De wereldeconomie groeit in hoog tempo. De Nederlandse groei echter, blijft
daarbij achter. Dit vraagt van bedrijven en werknemers een toekomstgerichte opstelling en vergt een
versterking van de Nederlandse economische structuur. De regering acht daarom matiging van loonkosten,
vergroting van arbeidsparticipatie en stimulering van productiviteit geboden.
Met het oog op de noodzakelijke matiging, kunnen de lonen in de collectieve sector en de uitkeringen, behalve
de AOW, in 2004 en 2005 niet worden verhoogd. De regering doet een beroep op werkgevers en werknemers in de
marktsector om deze matiging te volgen in het belang van de werkgelegenheid en van een solidaire
inkomensontwikkeling. De regering zal er geen verantwoordelijkheid voor kunnen nemen om werkgevers verplicht
loonstijgingen te laten doorvoeren.
Herstel van vertrouwen in de economie vergt ook het komend jaar van allen een bijdrage. De regering wil
echter de meest kwetsbare groepen in de samenleving zo veel mogelijk ontzien. De AOW alsmede fiscale
tegemoetkomingen voor ouderen en gezinnen met kinderen zullen daarom worden verhoogd.
Om de arbeidsparticipatie te bevorderen moeten mensen terugkeren in het arbeidsproces en langer werken. De
nieuwe Wet werk en bijstand is inmiddels ingevoerd en levert goede resultaten op. De regering zal voorts een
nieuwe WAO-regeling voorstellen waarbij arbeidsgeschiktheid en re‹ntegratie van werknemers centraal
staan. Bij de werkloosheidsregelingen behoren de prikkels tot deelname aan beroepsarbeid voorop te staan.
Voorzieningen gericht op scholing worden niet aangetast. Ontslagvergoedingen en bovenwettelijke uitkeringen
zullen worden verrekend niet de werkloosheidsuitkering.
Om de economische groei te bevorderen en voldoende arbeidsaanbod in de toekomst te verzekeren, wil de
regering langer werken stimuleren. Of mensen uiteindelijk langer of korter werken, blijft echter hun
persoonlijke keuze. De regering zal voorstellen doen om op 1 januari 2006 de fiscale voordelen voor
vervroegde pensionering te beëindigen. Zij beseft dat dit bij oudere werknemers onzekerheden oproept. De
voorstellen bevatten dan ook goede overgangsregelingen. Tevens wil de regering in 2006 de levensloopregeling
introduceren, waarmee werknemers kunnen sparen voor zorg, arbeid, scholing en verlof. Met dit alles wordt een
evenwicht bereikt tussen de noodzakelijke verhoging van arbeidsparticipatie, het ontzien van oudere
werknemers en het beheersen van lasten voor jongere werknemers in de toekomst.
Onderwijs, onderzoek, kennis en innovatie zijn van wezenlijk belang voor de productiviteit van de Nederlandse
economie. Het onderwijs wordt ontdaan van overbodige regels zodat scholen en universiteiten meer ruimte
krijgen voor eigen initiatief en verbetering van kwaliteit. Instellingen voor hoger onderwijs mogen
experimenteren met selectie bij toelating en met differentiatie van collegegeld. Scholen krijgen extra
middelen voor exacte en technische vakken. Het Innovatieplatform heeft voorstellen gedaan voor een betere
omzetting van kennis in producten en diensten. De regering neemt praktische adviezen van het
Innovatieplatform over, zoals een vereenvoudigde toelating van kennismigranten, een betere uitwisseling
tussen universiteiten en onderzoeksinstellingen, en het midden- en kleinbedrijf, het uitbreiden van het
aantal startende ondernemers en het benutten van de kansen die de creatieve industrie biedt.
Een verlaging van de belasting op bedrijfswinst is goed voor het fiscale vestigingsklimaat en draagt zo bij
aan verbetering van de economische structuur. De productiviteit van de economie wordt eveneens gestimuleerd
door versnelling van procedures voor ruimtelijke ordening, woningbouw, infrastructuur en milieu. De regering
wil ruimte voor wonen, werken en recreëren in sterke steden, en ook voor natuur en landschap. De
verruiming van het huurbeleid bevordert nieuwe investeringen in de woningbouw, mede om doorstroming te
bevorderen.
De herziening van de Wet op de ruimtelijke ordening zal meer armslag aan gemeenten en provincies geven. De
regering zal in 2005 voorstellen doen die gericht zijn op een versterking van een leefbaar en vitaal
landelijk gebied. Er wordt fors ge‹nvesteerd in de infrastructuur, en in het bijzonder in onderhoud
van wegen en in een betere benutting ervan. Nederland houdt zich aan de internationale afspraken over de
reductie van de uitstoot van broeikasgassen.
Het vertrouwen van burgers in de toekomst wordt vergroot door verbetering van de veiligheid. Fanatieke
groeperingen trachten met terroristische daden, waarvan onschuldige burgers en zelfs kinderen het slachtoffer
gorden, over de hele wereld samenlevingen te ondergraven. Ook Nederland is niet gevrijwaard van deze
dreigingen. Om onze democratische rechtsstaat en onze pluriforme samenleving te beschermen tegen terreur,
heeft de regering aangekondigd op korte termijn ingrijpende maatregelen te treffen. De bestrijding van
terrorisme zal worden versterkt door een betere organisatie, de mogelijkheid om snel maatregelen te nemen en
door bepaalde opsporingsbevoegdheden te verruimen. Tevens zal, mede met het oog op adequate voorlichting, een
waarschuwings- en alerteringssysteem in werking worden gesteld.
De inspanningen van regering, gemeenten, politieregio's, rechterlijke macht, openbaar ministerie en
gevangeniswezen beginnen hun vruchten af te werpen. Gemeenten krijgen meer mogelijkheden om bestuurlijke
boetes op te leggen voor kleine vergrijpen en parkeerovertredingen.
Volgend jaar herdenken wij dat zestig jaar geleden de Tweede Wereldoorlog eindigde. Bijdragen aan vrede en
veiligheid betekent dat landen medeverantwoordelijkheid moeten blijven nemen voor de internationale
rechtsorde en solidariteit. Uitgangspunten voor Nederland daarbij zijn een daadkrachtige Europese Unie, een
sterke transatlantische relatie, vooral in NAVO-verband, en een effectief functioneren van de Verenigde
Naties.
Door een actief buitenlands beleid en door te participeren met ruim 2000 militairen in internationale
missies, ondersteunt Nederland Irak, Afghanistan en de Balkan bij hun democratische en economische
wederopbouw. De mannen en vrouwen van onze krijgsmacht die daaraan bijdragen, verdienen groot respect en
dankbaarheid. De regering voelt zich met hen en hun naasten verbonden; onze gedachten gaan in het bijzonder
uit naar de gewonde en gesneuvelde Nederlandse militairen en naar hun families.
Internationale rechtsorde en solidariteit vergen evenzeer duurzame bestrijding van armoede en onrecht. De
Nederlandse ontwikkelingssamenwerking wordt gekenmerkt door partnerschap, dialoog en betrokkenheid van
niet-gouvernementele organisaties en het bedrijfsleven. De regering zal bijzondere aandacht blijven geven aan
onderwijs, milieu en water, gezondheidszorg en aids-bestrijding. De zorg van de regering gaat in het
bijzonder uit naar de ontwikkeling van het armste werelddeel, Afrika, en naar de ernstige crisis in Soedan.
Een groot deel van de bilaterale ontwikkelingsgelden is bestemd voor Afrika ten zuiden van de Sahara.
Bevordering van handelsbetrekkingen is gunstig voor de economische groei van ontwikkelingslanden. De
Wereldhandelsorganisatie en de Europese Unie hebben hieraan recent een belangrijke nieuwe impuls
gegeven.
Met de toetreding van tien nieuwe lidstaten en met het Grondwettelijk Verdrag, dat volgende maand zal worden
getekend, heeft de Europese Unie nieuwe mijlpalen bereikt. De regering zal zich ervoor inzetten eenieder
duidelijk te maken dat de Unie meer betekent dan uitsluitend economische samenwerking. Dit is nodig voor het
vertrouwen in Europa. Het is essentieel dat binnen de Unie afspraken over veiligheid en migratie,
landbouwhervorming, interne markt, mededinging, begrotingsbeleid en economische hervormingen worden
nagekomen. Op het Nederlandse voorzitterschap rust een grote verantwoordelijkheid om beslissingen over de
verdere uitbreiding van de Europese Unie zorgvuldig voor te bereiden, in het besef dat draagvlak daarbij
onontbeerlijk is. Daartoe zullen de gestelde toetredingscriteria strikt moeten worden toegepast.
Hernieuwd vertrouwen moet ook gebaseerd zijn op maatschappelijke samenhang. De overheid kan dat niet
alléén realiseren. Het zijn burgers, maatschappelijke organisaties en sociale partners die vorm
geven aan de Nederlandse samenleving. De regering onderkent daarbij de grote betekenis van kunst en cultuur.
Op het gebied van werk en inkomen zullen werknemers en werkgevers nieuwe accenten moeten kunnen leggen. De
eigen rol van sociale partners staat daarbij niet ter discussie.
Het beleid van deregulering en vermindering van administratieve lasten voor bedrijven en burgers krijgt
gestalte. Dit schept ook meer ruimte voor eigen verantwoordelijkheid.
Om een hoogwaardig en toegankelijk stelsel van zorg te handhaven, zal de regering keuzevrijheid en
concurrentie bevorderen. Zo worden zorgverzekeraars en zorgaanbieders gestimuleerd meer kwaliteit te leveren
en doelmatiger te werken. Een wet met één basisverzekering voor iedereen alsmede een
zorgtoeslag wordt hiertoe voorbereid.
De overheid zal selectiever in haar ambities en prioriteiten moeten zijn en daarmee slagvaardiger worden. In
het programma 'Andere Overheid' zullen voorstellen worden gedaan voor herijking van taken en werkwijzen van
het rijk en voor verbetering van de dienstverlening aan de burger. Taken moeten zo dicht mogelijk bij de
mensen worden uitgevoerd. Er wordt dus meer gevraagd van provincies en gemeenten. De regering benadrukt het
belang van goed overleg tussen de overheden en zal daarmee intensief blijven voortgaan in het belang van een
samenhangend optreden van de overheid. De grote steden zijn in belangrijke mate sociale en economische
motoren van onze maatschappij. De regering ondersteunt die door concrete afspraken te maken.
Door de democratie te versterken kan het vertrouwen van de burger in de overheid worden bevorderd. De
regering heeft voorgesteld burgemeesters met ingang van 2006 direct door de burgers te laten kiezen. Op korte
termijn zullen u wetsvoorstellen bereiken voor de herziening van het kiesstelsel, gericht op versterking van
het mandaat van de individuele volksvertegenwoordiger.
Samenleven in een maatschappij vergt respect voor elkaars cultuur, achtergrond en opvattingen. Velen in ons
land staan, elk op eigen wijze, in de christelijke, humanistische, joodse, islamitische of een andere wereld-
of levensbeschouwelijke traditie. In een dergelijk pluriform land is respect van allen, autochtoon en
allochtoon, voor onze grondrechten en rechtsstaat een vereiste. Een gemeenschappelijke basis van taal, actief
burgerschap en gedeelde waarden en normen kunnen dat versterken. Ook het integratiebeleid moet hieraan
bijdragen. De instroom van asielzoekers is sterk gedaald. Het restrictieve toelatingsbeleid voor asielzoekers
en voor personen die naar Nederland komen in het kader van gezinsvorming zal worden voortgezet.
De regering wil werken aan onderling vertrouwen in ons Koninkrijk. Met Aruba en de Nederlandse Antillen heeft
Nederland een unieke staatkundige en maatschappelijke band. De regering zal de Nederlandse Antillen krachtig
ondersteunen om de zorgelijke sociaal-economische situatie het hoofd te bieden en de toenemende criminaliteit
te bestrijden. Ook de hervorming van de bestuurlijke en financiële verhoudingen op de Nederlandse
Antillen en een nieuw perspectief voor het Koninkrijksverband vragen de aandacht. In december vieren wij
samen het 50-jarig bestaan van het Statuut.
Leden van de Staten-Generaal,
De regering beseft dat zij ook in 2005 forse inspanningen van alle geledingen van de samenleving vraagt.
Tegen de achtergrond van een stevige internationale groei, en een opleving van de economie in Europa, is
thans ook in ons land sprake van een beginnend herstel. De werkgelegenheid zal naar verwachting volgend jaar
weer wat toenemen. Dit keerpunt schept kansen om de economische groei te versterken en duurzaam te maken. De
structurele hervormingen zijn daarop gericht en scheppen zo perspectief voor welvaart en werkgelegenheid en
daarmee voor neer samenhang in de maatschappij. Door de noodzakelijke inspanningen gezamenlijk op ons te
nemen, kunnen we de toekomst met vertrouwen tegemoet zien.
De regering rekent op een vruchtbaar overleg met u. Op u rust een verantwoordelijke en zware taak. U mag zich
daarbij gesteund weten door het besef dat velen u wijsheid toewensen en met mij om kracht en Gods zegen voor
u bidden.
Dinsdag 21 september 2004
-
Nieuws en achtergronden
- Koningin: beleid creëert hernieuwd vertrouwen
- Grote steden somber over begroting
- Bonden roepen op tot 24-uursstaking in Amsterdam
- Kabinet onverstoorbaar onder storm van protest
- Biografie: Gerrit Zalm
- Biografie: Aart Jan de Geus
- Biografie: Hans Hoogervorst
- Koningin Beatrix
- Biografie: Jan Peter Balkenende
- Uitzendingen