Steun en kritiek op terugkeerplan asielzoekers

De plannen van minister Verdonk voor de terugkeer van 26.000 asielzoekers, die vaak al jaren in Nederland zijn, krijgen voldoende politieke steun in Den Haag. Het kabinet wil dat de 'oude' asielzoekers binnen drie jaar, zodra zij zijn uitgeprocedeerd, naar hun land zijn teruggekeerd. Dat gebeurt na een intensieve individuele begeleiding door verschillende instanties. Eventueel krijgen ze geld mee.

Maatschappelijke organisaties, veel burgers, scholen en actiecomités maken zich echter grote zorgen over deze mensen. De PvdA, GroenLinks en de SP voorzien dat er veel onrust ontstaat in de samenleving. Het CDA, de VVD en de LPF zijn blij dat er nu actief een terugkeerbeleid komt. Ook de PvdA steunt de grote lijn van het terugkeerplan, hoewel ze ongerust is over de uitwerking.

Verdonk maakte bekend dat 2334 vreemdelingen in aanmerking komen voor een verblijfsvergunning op basis van een speciale bevoegdheid. Bijna 2100 mensen vallen onder de beperkte pardonregeling. Dat zijn mensen die op dit moment al minstens vijf jaar in hun eerste asielprocedure zitten en tevens van onbesproken gedrag zijn.

De minister heeft daarnaast 220 mensen een verblijfsvergunning gegund vanwege hun schrijnende situatie. Zij zaten tussen de 9800 mensen die tussen januari en oktober 2003 een brief aan justitie schreven omdat zij vinden dat zij een schrijnend geval zijn. Onder de briefschrijvers zaten zowel uitgeprocedeerden, illegalen als asielzoekers die nog procederen.

Verder mogen zeventien mensen die na medio 1995 uit de Bosnische moslimenclave Srebrenica zijn gevlucht alsnog blijven. Zij zijn geselecteerd uit ongeveer 200 'Stari Most'-gevallen. Verdonk wilde niet zeggen op grond van welke criteria zij mensen als schrijnend heeft aangemerkt. "Dat gaat om individuele, specifieke omstandigheden. Dat je denkt: dit is zo schrijnend, dit kan echt niet." Alle betrokkenen hebben inmiddels een brief gekregen van het ministerie van Justitie over de toekenning.

Vertrekcentra
Volgens de plannen van Verdonk krijgen de circa 26.000 'oude' asielzoekers eerst acht weken begeleiding in hun huidige woonsituatie, een centrum of een gemeentelijke woning. Zij worden voorbereid op hun terugkeer door de IND, COA, gemeente en Vreemdelingendienst. Daarna volgen eventueel maximaal acht weken in een vertrekcentrum. In deze fases wordt eventueel geld aangeboden om hen te prikkelen terug te gaan. Hoe hoog dat bedrag is weet Verdonk niet. Ze heeft extra geld gevraagd aan het kabinet.

Het eerste vertrekcentrum opent haloverwege 2004. Er komen meerdere centra waar vooralsnog plaats is voor 1500 mensen. De centra zijn besloten, maar mensen kunnen er wel uit, eventueel onder voorwaarden. Gemeenten hebben met Verdonk afgesproken dat zij geen noodopvang meer bieden aan mensen die in een vertrekcentrum hebben gezeten en Nederland uiteindelijk toch niet verlaten. Alleen als bij mensen aantoonbaar buiten hun schuld terugkeer niet mogelijk is, kunnen zij toch nog een verblijfsvergunning krijgen.

Verdonk erkende dat het geen makkelijke situatie is. Maar zij wees erop dat het nu niet eerlijk is dat mensen die geen recht hebben op een verblijf hier, woningen bezet houden van mensen die wel recht hebben op een verblijf. "We moeten ruimte maken. En burgers zien nu ook dat er duidelijkheid is en dat de overheid helpt bij de terugkeer van deze mensen."

De vluchtelingenorganisaties VluchtelingenWerk Nederland (VWN) en Inlia zijn vrijdag overstelpt met verontruste reacties. De bellers en e-mailers tonen weinig begrip dat de oude groep uitgeprocedeerden actief uit te gaan zetten. Ook vinden de organisaties het aantal erkende schrijnende gevallen erg laag. "Het gaat om heel veel trieste verhalen. Het besluit van de
minister doet daar geen recht aan", aldus een woordvoerder van VWN.

(Bron: ANP)