Geheime onderhandelingen met bouwkartel over HSL
13 sep 04
De overheid heeft in het najaar van 1999 in het geheim onderhandelingen gevoerd met aannemers over de aanleg
van de HSL-Zuid, nadat zij de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) had gealarmeerd wegens het vermoeden
van bouwfraude. Dat bleek maandag bij de commissie-Duivesteijn, die de tanden zette in de aanbesteding van de
hogesnelheidslijn van Amsterdam naar Brussel.
De projectgroep HSL-Zuid had besloten om de aanbesteding van de zogeheten onderbouw op te knippen in vijf
trajecten van Noord-Holland tot en met Noord-Brabant. De grote bouwondernemingen sloten steeds wisselende
combinaties bij hun aanbiedingen voor deze vijf aanbestedingen en zaten dus steeds bij elkaar om tafel. In
totaal zou het in de raming van de projectgroep HSL-Zuid als opdrachtgever gaan om zo'n 3,9 miljard gulden.
Het ging bij de eerste aanbesteding, die van het traject in Noord-Holland, in september 1999 al direct mis.
Paniek over de gevolgen voor de totale kosten van de HSL-Zuid brak uit, toen de laagste inschrijver maar
liefst 57 procent hoger uitkwam dan de raming van de projectgroep. De groep vermoedde verboden vooroverleg
tussen aannemers met prijsafspraken en besloot de NMa in te schakelen.
De aanbestedingen werden opgeschort in afwachting van een uitspraak van de Raad van Arbitrage in de bouw, die
door de gang van zaken onvermijdelijk in beeld kwam. De NMa liet in 1999 weten dat ze niet voldoende
mankracht had voor een onderzoek, dat gebeurde pas later na onthullingen over schaduwboekhoudingen van
aannemers. Minister Netelenbos van Verkeer sprak in het najaar van 1999 harde taal na het mislukken van de
aanbesteding in Noord-Holland, maar ondertussen probeerden de opdrachtgever en de aannemers in het geheim
nader tot elkaar te komen.
De aannemers kwamen oorspronkelijk in hun berekeningen uit op 5,6 miljard gulden voor de hele onderbouw, zeg
maar de fundering voor de rails. In een hotel in Hoofddorp probeerden in november vertegenwoordigers van de
opdrachtgever en de aannemers de kloof van 1,7 miljard gulden te verkleinen. Gedurende twee dagen werden
lijstjes met mogelijke besparingen uitgewisseld, maar dit leidde niet tot overeenstemming.
De commissie-Duivesteijn vermoedt dat minister Netelenbos de zaken destijds veel te mooi heeft voorgesteld.
De aannemers zouden niet zijn gezwicht voor de druk van de overheid om in prijs omlaag te gaan, maar
vergaande 'versoberingen' hebben aangebracht in de bouw. Bovendien zouden niet de aannemers langer opdraaien
voor risico's van vertragingen in het project, maar de overheid. In 2002 bij het aantreden van de opvolger
van PvdA-minister Netelenbos, LPF-minister De Boer, werd een flinke 'risicoreservering' geboekt voor
tegenvallers bij de HSL-Zuid.
(Bron: ANP)