Annan: oorlog Irak was 'illegaal'

De Amerikaanse invasie in Irak in maart 2003 was "illegaal". Dat heeft VN-secretaris-generaal Kofi Annan woensdag gezegd in een gesprek met de BBC World Service. Hij verklaarde verder dat de veiligheid in Irak sterk moet verbeteren, als er in januari geloofwaardige verkiezingen moeten worden gehouden.

"Ik ben een van degenen die geloven dat er een tweede resolutie had moeten zijn", aldus Annan. Hij vindt dat de Veiligheidsraad van de VN het groene licht had moeten geven voor de Amerikaanse invasie, die leidde tot de val van het bewind van Saddam Hoessein. De VS en haar bondgenoten trokken Irak binnen op basis van resolutie 1441, die alleen dreigde met "ernstige consequenties".

Annan meent dat de Veiligheidsraad had moeten bepalen wat dat inhield.De Amerikaanse regering had die volgens hem niet unilateraal moeten optreden. Hij voegde hieraan toe: "Ik heb aangegeven dat het in onze zienswijze niet in overeenstemming was met het VN-Handvest, en gezien vanuit het handvest was het illegaal." Hij hoopt dat "Irak-achtige operaties" voor een lange tijd zijn uitgesloten.

Volgens het Handvest van de Verenigde Naties is het gebruik van militair geweld in de internationale betrekkingen niet toegestaan. Uitzonderingen hierop zijn optredens met een mandaat van de VN-Veiligheidsraad en zelfverdediging, die al dan niet collectief kan zijn. De secretaris-generaal zei verder dat er "pijnlijke lessen" moeten worden getrokken uit de oorlog in Irak.

Minister Bot van Buitenlandse Zaken vindt het jammer dat Annan deze discussie zo scherp aanzet. "Je kan boeken vol schrijven over het onderwerp en er nooit uitkomen. Wat van belang is, is dat we ons nu richten op de toekomst, dat er verkiezingen komen, een grondwet en een gekozen regering. Als we ons daar niet met volle kracht op richten en het gaat mis, dan zitten we met zijn allen verschrikkelijk in de boot."

De Britse regering verklaarde in een reactie dat de oorlog "niet alleen wettelijk was, maar noodzakelijk". Minister Hewitt van Handel en Industrie zei Annans oordeel te respecteren en betreurde het feit dat de Britse regering met hem van mening hierover verschilde. Londen was de belangrijkste bondgenoot van Washington bij de invasie in Irak.

Ook een andere steunpilaar van Washington, de Australische premier Howard, verwierp de kritiek van Annan. "Het juridische advies dat wij hadden, en ik heb het destijds op tafel gelegd, was dat de actie binnen de kaders van het internationaal recht, volledig legaal was", zei Howard. Aan de invasie in Irak deden 2000 Australische soldaten mee.

Annan liet zich in het gesprek met de BBC-radio verder sceptisch uit over de stembusgang in Irak die gepland staan voor januari. Hij waarschuwde dat "er geen geloofwaardige verkiezingen kunnen plaatsvinden als de veiligheidssituatie voortduurt zoals die nu is". De VN geven advies en steun in de aanloop naar de verkiezingen, maar de interim-regering in Bagdad moet volgens Annan beslissen of ze doorgaan.

(Bron: ANP)