Verklaring VN-top hakt weinig knopen door

De landen van de Verenigde Naties zijn het eens over de tekst van een verklaring die koningen, presidenten en premiers later deze week zullen aannemen. Hieronder een overzicht van de belangrijkste punten uit het document.

Ontwikkelingssamenwerking
De landen herhalen dat ze de zogenoemde millenniumdoelen per 2015 willen halen. Dit houdt onder meer in het halveren van het aantal mensen dat onder extreme armoede leeft, het uitbannen van verdere verspreiding van ziektes als aids en malaria, het zorgen voor basisonderwijs voor alle meisjes en jongens in de hele wereld en het verbeteren van de gezondheidszorg in arme landen.

De VS waren lange tijd tegen het opnemen van het begrip millenniumdoelen in de tekst, maar gingen uiteindelijk akkoord. Verder verwelkomt de tekst dat veel rijke landen er naar zullen streven per 2010 0,5 procent van het bruto binnenlands product (bbp) te besteden aan ontwikkelingshulp en per 2015 0,7. De EU-landen spraken dat dit jaar al af. Nederland geeft al jaren 0,8 procent van het bbp. De VS waren mordicus tegen elke verplichting om het OS-budget te verhogen naar 0,7 procent en zijn met deze verklaring nergens aan gebonden.

Terrorisme
De ondertekenaars "veroordelen terrorisme in al zijn vormen en verschijningen, gepleegd door wie dan ook, waar dan ook en voor welk doel dan ook, omdat het een van de meest ernstige bedreigingen is voor internationale vrede en veiligheid".

Een eerdere alinea waarin een onderscheid werd gemaakt tussen terrorisme en het recht van een volk om te strijden tegen zijn bezetter, is geschrapt. Arabische landen wilden het recht om tegen een vreemde bezetter te mogen vechten opgenomen zien, maar dat is nu elders in de verklaring verwoord.

Non-proliferatie/ontwapening
Is volledig uit de tekst geschrapt, tot teleurstelling van de EU en van Kofi Annan, die het schrappen een "echte schande" noemde.

Vredesopbouw
Er komt een nieuwe VN-organisatie: de vredesopbouwcommissie. Die gaat landen helpen in de allereerste wederopbouw- en stabilisatiefase meteen na het beëindigen van een gewapend conflict. Het is nog niet duidelijk of de commissie verantwoording moet afleggen aan de Veiligheidsraad of aan de voltallige Algemene Vergadering van de VN (waarin ontwikkelingslanden een meerderheid hebben).

Verantwoordelijkheid om te beschermen
Een nieuw VN-concept, bedacht door Canada. Het houdt in dat elk land de verantwoordelijkheid heeft om zijn burgers te beschermen tegen genocide, etnische zuivering en oorlogsmisdaden. Tegelijkertijd heeft de internationale gemeenschap de verantwoordelijkheid om gezamenlijk in te grijpen als regeringen falen bij het beschermen van hun eigen burgers.

Mensenrechten
Een nieuwe mensenrechtenraad gaat de slecht werkende mensenrechtencommissie van de VN vervangen, zoveel is duidelijk. Maar verder moet alles het komende jaar nog worden ingevuld: hoeveel landen er in komen, welk mandaat de raad krijgt, welke eisen er aan leden worden gesteld.

De huidige mensenrechtencommissie is moreel gezien volledig failliet omdat er notoire mensenrechtenschenders als Libië en Zimbabwe inzitten. Sommige ontwikkelingslanden op hun beurt klagen dat het westen dubbele standaarden hanteert en de huidige commissie als politiek instrument misbruikt.

Uitbreiding van de veiligheidsraad
Zeker een jaar uitgesteld. Hier was veel te veel onenigheid, met de Afrikaanse Unie die twee permanente zetels opeiste, de G4-landen (Duitsland, India, Brazilië en Japan) die een permanente zetel wilden en landen als Pakistan en Italië die daar tegen waren. Daarbovenop was geen van de huidige vijf permanente landen (VS, Verenigd Koninkrijk, Rusland, China en Frankrijk) bereid het vetorecht aan nieuwe leden van de Veiligheidsraad te geven.

Hervorming van de VN-leiding
Kofi Annan krijgt een pluim voor zijn pogingen tot nog toe om de VN efficiënter en effectiever te maken, om corruptie te bestrijden en de integriteit van VN-personeel te verhogen. Maar knopen worden er nog niet doorgehakt. Veel landen zijn bang om zeggenschap uit handen te geven aan de secretaris-generaal en willen niet dat die de VN als een directeur van een multinational kan besturen. Annan wordt gevraagd om voor begin volgend jaar nieuwe voorstellen te doen over de hervormingen.

(Bron: ANP)