Commentaar van de hoofdredactie - The making of Rita

Geen televisiekijker ontsnapt eraan. Het Journaal, NOVA, Barend en Van Dorp, de Tros TV-show; elk praat- en nieuwsprogramma heeft de spotlights gericht op Rita Verdonk. Ze is de zelfgekozen idol in een mediashow zonder weerga.

Het levert voorspelbare verwijten op. De aandacht voor Verdonk (en vooruit, ook voor Mark Rutte) is zwaar uit balans. Alsof er niets anders meer gaande is in Nederland en wijde omtrek. De media laten zich voor de kar van Verdonk spannen, en maken haar door al die aandacht groter dan ze is. De vraag is: zijn die verwijten terecht?

Eén ding staat vast. De strijd om het lijsttrekkerschap van de VVD is zonder precedent. Opervlakkig gezien is er geen verschil met de wijze waarop de PvdA in 2003 een opvolger koos voor Ad Melkert, maar daar houdt elke gelijkenis ook op. Bij de VVD is sprake van veel meer dan een tweestrijd. De veronderstelling is gewettigd dat de uitkomst in hoge mate bepalend zal zijn voor de koers die de VVD de komende jaren zal kiezen.

Dat heeft alles te maken met het imago van Rita Verdonk. Ze maakt er geen geheim van dat ze uit is op de erfenis van Pim Fortuyn. Het grote kiezerspotentieel dat hij bleek te vertegenwoordigen is op dit moment min of meer dakloos, en uit de peilingen blijkt dat Verdonk die stemmen voor de VVD kan binnenhalen.

Het zal ook geen toeval zijn dat ze uitgerekend de in Amerika geschoolde Kay van der Linde heeft binnengehaald als campagneleider, destijds ook de man achter Pim Fortuyn. Hij is belast met 'the making of Rita', en bepaalt de bikkelharde toon waarmee Verdonk de strijd met Rutte vorm geeft. Geen wonder dat journalisten haar te pas en te onpas vragen of ze er zin an heeft- een vraag die Verdonk altijd met een minzame glimlach laat passeren.

Als de kiezer het zou mogen betalen was de buit al binnen: zestig procent van de VVD-stemmers kiest voor ijzeren Rita. Maar zo simpel is het niet. De VVD-leiding is minder gecharmeerd van Verdonk en heeft een voorkeur voor Mark Rutte - een echte partijman die veel meer dan Verdonk de VVD-cultuur vertegenwoordigt. En het zijn niet de kiezers die het bepalen, maar de 40.000 VVD-leden.

Het is duidelijk. Als NOVA de zaak af zou doen als een interne partijkwestie, zou het als actualiteitenprogramma geen knip voor de neus waard zijn. Toch is daarmee lang niet alles gezegd. Want Verdonk is niet alleen nieuws; ze is ook een ster die wordt begeerd door elk praat- en showprogramma dat er maar te zappen is. De concurrentie is moordend, met als resultaat overmatige media-aandacht voor Verdonk, die met haar campagneteam kan bepalen waar ze optreedt.

Het zijn interessante, maar ook lastige tijden voor een journalistieke rubriek. De media - NOVA incluis - zijn niet de jager, maar de prooi in circus-Verdonk. Zij bepaalt waar ze zit en met wie. We kunnen het u wel verklappen: onze poging de drie VVD-kandidaten gelijktijdig naar de studio te halen voor een directe confrontatie is (tot nu toe) jammerlijk gestrand. En dat ligt niet aan Mark Rutte of - je zou haar bijna vergeten- Jelleke Veenendaal. Het past kennelijk niet in de campagnestrategie van Verdonk en Van der Linde.

The making of Rita. Het is een onderwerp op zichzelf.