Rutte en Verdonk botsen in fel debat

Het gaat er hard aan toe tijdens de lijsttrekkersdebatten die de VVD organiseert. Gisteravond kwamen met name de twee kandidaten Mark Rutte en Rita Verdonk met elkaar in aanvaring.

Het van tevoren gereserveerde zaaltje waar de drie kandidaten (ook Kamerlid Jelleke Veenendaal wil lijsttrekker worden) zouden optreden zat al ruim voor aanvang van het debat zo vol dat er mensen dreigden flauw te vallen. Daarom werd besloten het debat naar buiten te verplaatsen, onder de grote glazen overkapping van het Westelijk Handelsterrein. Er werden inderhaast een podium en geluidsinstallatie opgebouwd, zodat de ruim zeshonderd aanwezigen het daardoor wat chaotische debat alsnog live konden volgen.

Spreekstalmeester Pieter Hilhorst ("Dames en heren, we gaan beginnen!") wist de kandidaten én de menigte anderhalf uur lang scherp te houden. Het debat kreeg door het participerende publiek iets van een Idols-finale. Rutte koos direct voor de aanval. Hoewel Verdonk aan het begin van de avond nadrukkelijk had gezegd dat de hypotheekrenteaftrek voor haar "staat als een huis", begon Rutte er toch weer over. Hij verweet Verdonk verschillende standpunten te hebben ingenomen over de hypotheken.

En dat niet alleen, zei Rutte."Rita heeft een jaar geleden gezegd dat ze voor een beperking is van artikel 23 (waarin het recht op bijzonder onderwijs geregeld is, red.). Vorige week zei ze dat ze daar niet voor was. En Rita heeft ook gezegd dat ze het niet eerlijk vond dat zij anders behandeld werd door de Kamer dan haar collega Hoogervorst. Ook dat heeft ze weer ingetrokken. Ik heb eens in het woordenboek opgezocht waar duidelijkheid en daadkracht voor staan. Bij duidelijkheid staat: klaarte en helderheid. Bij daadkracht staat: doortastendheid. Maar Rita, wat betekenen die woorden eigenlijk voor jou?"

Het kwam Rutte in eerste instantie op gejoel van de menigte te staan. Ook Verdonk probeerde in eerste instantie Rutte weg te zetten als iemand die niet van zijn eigen kracht uitgaat ("het is niet nodig om zo met elkaar om te gaan, Mark, dit is geen kleuterschool", zei ze, hetgeen ook haar op gejoel kwam te staan). Maar ze moest uiteindelijk toch antwoorden van Hilhorst op Ruttes suggesties. "Heeft u het nou gezegd, over artikel 23 of niet?", vroeg Hilhorst. "Ze heeft het gezegd", zei Rutte. Verdonk: "Welles, nietes, welles nietes." Rutte: "Je kunt niet op drie zulke wezenlijke onderwerpen steeds een andere opvatting hebben, anders lig je in een serieus debat binnen vijf minuten in de hoek van de boksring." Verdonk: "Ik weet niet meer of ik het gezegd heb, maar ik weet wel dat we er in de coalitie een afspraak over hebben gemaakt dat we niet aan artikel 23 zullen komen. En wat de VVD er verder mee wil, moeten we afwachten, want dat komt in het verkiezingsprogramma te staan." Rutte: "Da's weer een nieuwe draai! Nu wil je ineens je handen vrij houden om volgend jaar weer wat anders te doen. Ik ben helder. Ik zeg: handen af van artikel 23." Verdonk: "Maar daar gaan de leden over, en niet Mark Rutte. Je kunt nog wel even blijven doorzeuren, maar ik ga er niks over zeggen."

Vervolgens nam Verdonk het initiatief. Als Rutte door de leden tot lijsttrekker gekozen wordt, wil hij direct fractievoorzitter worden, zo liet hij wederom weten. Verdonk: "Dus, Mark, als ik het goed begrijp laat jij het kabinet dan in de steek?" Rutte: "Ja, dan zou ik naar de fractie gaan, ja. Dat kan ik doen, want ik sta op de lijst. Het enige verschil tussen Rita en mij is dat Gerrit Zalm mij een jaar eerder ontdekt heeft dan haar, dus ik stond in 2003 op de kandidatenlijst voor de Kamer." Verdonk: "Maar dan laat je het hoger onderwijs dus zomaar staan, Mark?"

De derde kandidaat voor het lijsttrekkerschap, Kamerlid Jelleke Veenendaal, maakte daar handig gebruik van. "Ik heb het makkelijk. Als jullie voor mij kiezen, laat ik helemaal niets in de steek, want ik zit al in de fractie. U kunt naar huis."

Verdonk werd daardoor steeds meer in het defensief gedrongen naarmate zij minder antwoord wilde geven. Ze verwees naar contacten die zij had gehad met de schrijver van het VVD-verkiezingsprogramma, Ben Verwaayen (British Telecom). Daaruit had zij geconcludeerd dat ze niet overal een standpunt over kon innemen. Rutte: "Ik vind dat we ons niet goed kunnen presenteren als lijsttrekker als we nergens een mening over hebben, Rita. En ik heb ook met Verwaayen gesproken."

(Bron: NRC Handelsblad)