Commissie: tbs-stelsel moet beter

Het stelsel van terbeschikkingstelling (tbs) hoeft niet volledig op de schop, maar moet op diverse punten wel worden veranderd om de maatschappij beter te kunnen beschermen.

Dat stelt de commissie van de Tweede Kamer die het systeem in de afgelopen maanden heeft onderzocht in haar dinsdag verschenen eindrapport.

Zo moeten patiënten na hun behandeling en proefverloven langer in de gaten worden gehouden door tbs-klinieken en de reclassering. Nu kan dat drie jaar. De commissie adviseert die termijn te verlengen tot maximaal negen jaar. Het gaat daarbij om een voorwaardelijke beëindiging van de maatregel. De tbs blijft dan wel van kracht, maar de dwangverpleging wordt onder voorwaarden gestaakt. De commissie verwacht onder meer dat daardoor minder ex-tbs'ers weer een delict plegen. Nu gaat 20 procent van hen weer in de fout.

Tbs is een strafrechtelijke maatregel die de samenleving moet beschermen tegen psychisch zieke criminelen bij wie de kans groot is dat ze opnieuw een delict plegen. Tbs-klinieken moeten bij patiënten die zelf geen inzicht in hun ziektebeeld hebben, zoals psychotici, meer mogelijkheden krijgen om hen tijdens de behandeling te verplichten medicijnen te nemen. In alle tbs-klinieken moeten dan wel dezelfde regels gelden voor het toedienen van dwangmedicatie.

De commissie vindt het huidige verlofbeleid adequaat. Wel pleit ze ervoor een een nieuwe forensisch psychiatrische dienst op te richten die de bevoegdheid krijgt om individuele verlofmachtigingen af te geven. Nu is dat nog in handen van de minister van Justitie.

Commissievoorzitter Arno Visser (VVD) benadrukte dat dit voorstel niets afdoet aan de ministeriële verantwoordelijkheid en niet is bedoeld om het politieke debat te smoren. Het gaat erom de toetsing van verloven te professionaliseren. Ook de methoden om risico's in te schatten, moeten verder worden ontwikkeld om de kwaliteit van verlofbeslissingen te verbeteren.
Volgens Visser is het ondanks alle voorgestelde veranderingen onmogelijk om een tbs-stelsel te ontwerpen waarin geen incidenten meer plaatsvinden. De commissie is positief over proeven om al met een psychiatrische behandeling te beginnen als tbs'ers nog in de gevangenis zitten in afwachting van een plaats in een kliniek. Dat kan de doorstroom in tbs-klinieken bevorderen.

In verband met de toenemende verslavingsproblemen onder tbs'ers moet er aparte aandacht komen voor de behandeling van verslaving. De commissie gaat ervan uit dat er tbs'ers zijn die niet meer te behandelen en blijvend delictgevaarlijk zijn en daardoor levenslang tbs moeten krijgen. Die komen op de zogenoemde 'longstay' terecht, maar die afdeling mag volgens de commissie geen "vergaarbak" worden voor tbs'ers met een veelheid aan stoornissen en diversiteit aan delictgevaar. Nu is de longstay te algemeen.

De commissie pleit verder voor meer specialisatie van tbs-klinieken en instellingen voor geestelijke gezondheidszorg (ggz), wat onder meer zou moeten leiden tot speciale klinieken voor patiënten met een psychotisch ziektebeeld.

De overgang van een tbs-kliniek naar de ggz verloopt volgens de commissie overigens stroef, mede door terughoudendheid of zelfs onwilligheid bij de ggz. Volgens de commissie moet er ook meer wetenschappelijk onderzoek komen naar de effectiviteit van behandelmethoden in de forensische psychiatrie. Ook zouden klinieken niet langer per plaats moeten worden gefinancierd, maar per soort behandeling.

Aanleiding voor het parlementair tbs-onderzoek waren enkele gewelddadige incidenten met tbs'ers die waren ontsnapt. Voorzitter Frans Weisglas van de Tweede Kamer nam het rapport in ontvangst.

(Bron: ANP)