Bot: geen gevangenen naar Guantanamo

Nederland voorkomt door nieuwe afspraken met de Afghaanse regering dat terroristen die door Nederlandse militairen in Afghanistan zijn opgepakt, uiteindelijk in Guantanámo Bay belanden.

Dat bleek dinsdag tijdens het Kamerdebat over de Nederlandse missie in Uruzgan. De nieuwe afspraken, vastgelegd in een 'memorandum of understanding', behelzen volgens minister Ben Bot van Buitenlandse Zaken dat de Afghanen geen door Nederland aangedragen arrestanten kunnen overdragen aan "derde landen", (zoals de Amerikanen) zonder Nederlandse toestemming.

Als gevolg van eerdere operaties van Nederlandse special forces in Afghanistan, belandden twaalf Afghanen in de Amerikaanse gevangenis in Bagram. De situatie daar zou nog erger zijn dan in Guantánamo Bay.

De VS houden in Guantánamo en in Bagram gevangenen vast zonder enige vorm van proces. De Amerikanen noemen ze onwettige strijders die geen rechten volgens de conventies van Genève zouden hebben.

De Nederlandse regering riep eerder al op tot sluiting van Guantánamo. Ook de Europese Unie deed dat in maart. Voor het kabinet in december besloot over het sturen van militairen naar Uruzgan, bedong minister Bot bij de Afghanen al dat gevangenen kunnen worden 'gevolgd' door Nederlandse militairen of diplomaten. Als de Nederlanders vermeende terroristen oppakken worden ze binnen 96 uur overgedragen aan de Afghanen en niet aan de Amerikanen. In het debat bleek verder dat de Afghaanse regering geen behoefte heeft aan een uitbreiding van de gevangenis in Kandahar met een extra vleugel, waarvoor Nederlandse en Canadese militairen zorg willen dragen. Mogelijk gaat Nederland nu meebetalen aan een meer "humane situatie" in gevangenissen in Kabul, aldus Bot.

De Kamer debatteerde verder met het kabinet vooral over de berichtgeving over de missie. Journalisten die 'embedded' aan het werk zijn in Uruzgan worden gecensureerd door Defensie, betoogden SP en GroenLinks. Geen sprake van, zei minister Henk Kamp van Defensie. Volgens Kamp zijn er geen beperkingen voor de journalisten, maar mogen zij niets melden dat de veiligheid van de militairen in gevaar kan brengen. "Ik kan daarmee geen risico's nemen en ik kan mijn verantwoordelijkheid voor de veiligheid van de militairen niet overdragen op een journalist", aldus Kamp.

De Kamer eiste meer openheid van het kabinet over de ontwikkelingen in Uruzgan. Afgelopen weekeinde zei de Nederlandse commandant ter plekke, kolonel Henk Morsink, dat Nederlandse militairen daar waarschijnlijk al "enkele tientallen" taliban-strijders hadden gedood. De Tweede Kamer wist daar niks van.

PvdA, D66, SP en GroenLinks beklaagden zich daar over. Kamp zei dat dergelijke situaties soms niet te vermijden zijn, maar dat het in dit geval wel "wrang" was. Ook was er kritiek op D66-minister Alexander Pechtold die onlangs had gezegd dat er ruimte was om het debat in het kabinet over de operatie "open te trekken". Vooral Pechtolds partijgenoot Bert Bakker was hard in zijn oordeel. Het kabinet moet met een mond spreken, bij voorkeur van de premier zodra "Nederlandse mannen en vrouwen zich letterlijk in het schootsveld van de taliban bevinden", aldus Bakker. Zijn PvdA-collega Koenders noemde de opmerkingen van Pechtold "gevaarlijk en onverantwoordelijk".

Kamp meldde verder dat militairen die naar Uruzgan gaan dat maximaal een periode van vier maanden doen. In totaal zit de krijgsmacht twee jaar in Uruzgan, maar er zijn voldoende manschappen om iedereen maar één periode te laten meedraaien, aldus Kamp.

(Bron: ANP)