'Dierentuinbezoekers moeten zich beter gedragen'

"Er zijn twee categorieën mensen die naar apen komen kijken in de dierentuin. Met de eerste groep is niks mis: die gaan gewoon rustig op een bankje zitten kijken naar het gedrag van de apen onder elkaar.

Maar de andere - helaas grotere - groep probeert deel uit te gaan maken van de apengemeenschap. Probeert de aandacht te trekken, denkt contact te maken. Dat is verkeerd, want daardoor raken de dieren geprovoceerd. Dierentuinbezoekers moeten zich echt beter gedragen."

Dat zegt etholoog Frans de Waal, wereldwijd vooraanstaand deskundige op het gebied van primatengedrag. De Waal heeft een groot aantal boeken geschreven over het gedrag van apen en mensen. Hij is lid van de Nederlandse en de Amerikaanse Academie van Wetenschappen en directeur van het primatencentrum Living Links aan de Emory-universiteit in Gatewood, Atlanta (VS).

Volgens De Waal is de Rotterdamse gorilla Bokito, die vrijdag uitbrak en een 57-jarige vrouw ernstig verwondde, hogelijk door haar geïrriteerd. De vrouw kwam bijna dagelijks naar de gorilla kijken en meende dat de aap tegen haar lachte. "Dat is een grote, fundamentele fout. Dieren lachen nooit. Lippen optrekken is een dreiging. De gorilla, die in zijn puberjaren is, heeft zich met toenemende ergernis afgevraagd waarom deze vrouw zich niet bij zijn eigen harem voegde."

De wetenschapper, die momenteel in Parijs werkt, stelt dat apen heel goed in staat zijn mensen te herkennen. "Toen hij de vrouw vrijdag weer zag en ook nog met steentjes werd bekogeld, heeft hij besloten dat ze een afstraffing verdiende. Daarom heeft hij haar uit een grote groep mensen gehaald, maar niet gedood. Als hij dat had gewild, was ze in twee seconden dood geweest", aldus De Waal.

Niet alleen apen, ook andere intelligente dieren als olifanten en tijgers kunnen onthouden aan welke mensen ze een hekel hebben. "Er is een voorbeeld bekend van een olifant, die een man aanviel in wie hij een slechte verzorger van jaren geleden herkende. Als de motivatie maar hoog genoeg is, verlaat een dier de omgeving waarin hij zich eigenlijk prima voelt om orde op zaken te stellen."

Dat gorilla Bokito door mensen is grootgebracht, kan volgens De Waal ook een rol spelen. "Het is vragen om problemen, want doordat ze vaak in mensenhanden zijn, gaan ze aandacht besteden aan die groep. Apen die bij hun eigen moeder opgroeien, letten helemaal niet op mensen, want die herkennen ze niet als soort. Zolang die mensen tenminste niet de aandacht gaan trekken door op ruiten te bonzen en te gaan krijsen. Opmerkelijk is dat apen altijd heel rustig zijn, totdat de deuren van de dierentuin open gaan en de mensen binnenkomen", zegt de man die over de hele wereld apenkolonies in dierentuinen heeft bestudeerd.

De gedragsdeskundige verwerpt het plan om Bokito in het vervolg af te zonderen van mensen. "Dat heeft hij niet verdiend. Dit is een verdrietige gebeurtenis, maar kennelijk hebben mensen elke paar jaar een lesje nodig. Dierentuinen moeten er gewoon voor zorgen dat er zoveel fysieke afstand tussen bezoekers en dieren is, dat het geen zin heeft eten, stenen of stokken te gooien. Als dat contact niet ontstaat, gaan de apen gewoon hun gang. Die hebben namelijk helemaal geen behoefte aan mensen kijken", aldus De Waal.

(Bron: ANP)