Sollicitatiebrief Jan Pronk

Aan het Bestuur van de Partij van de Arbeid, PvdA bestuurssecretariaat Postbus 1310 1000 BH Amsterdam

Den Haag, 17 augustus 2007


Geacht bestuur,

Hierbij stel ik mij kandidaat voor de functie van voorzitter van het bestuur van de Partij van de Arbeid voor de eerstvolgende zittingsperiode.

Ik ben reeds eerder lid geweest van het partijbestuur. Gedurende de jaren 1987 tot 1989 was ik eerste vice-voorzitter van de partij. In het laatst genoemde jaar trad ik als zodanig terug, omdat ik toen benoemd werd tot lid van het Kabinet Lubbers/Kok.

Sinds ik mij in 1965 heb aangemeld als lid van de Partij van de Arbeid heb ik zowel binnen de partij als daarbuiten een groot aantal politieke en bestuurlijke functies vervuld, onder meer in de jaren zestig als voorzitter van de afdeling Krimpen aan de Lek, vervolgens als lid van de Tweede Kamer en van een aantal kabinetten waarin de PvdA vertegenwoordigd was en als lid van commissies van de Socialistische Internationale. Ik ben de sociaal democratie in hart en nieren toegedaan en heb de partij graag gediend. Ik ben in 2002 terug getreden uit de actieve politiek om plaats te maken voor vertegenwoordigers van de jongere generatie en heb toen een aantal jaren in Soedan gewerkt, waar ik de leiding had van de vredesoperatie van de Verenigde Naties.

Ik heb het wel en wee van de PvdA de laatste jaren nauwlettend gevolgd. De partij heeft een moeilijke periode doorgemaakt en is daar nog lang niet overheen. Dat heeft zij gemeen met andere politieke partijen. Dat is deels het gevolg van algemene factoren in onze samenleving. Ik deel de analyse van de crisis van de politieke partijen, zoals beschreven in een van de recente jaarboeken van het democratisch socialisme (Politieke partijen op drift). Echter, de problemen van de PvdA vloeien naar mijn mening ook voort uit ontwikkelingen rond de politieke koers van de partij zelf. Die koers is niet duidelijk. Eenmaal ingenomen standpunten worden gemakkelijk ingeruild. De partij blijkt voor jongeren een veel minder aantrekkelijk forum voor politieke discussie dan andere politieke bewegingen, terwijl ouderen zich teleurgesteld afwenden. Die trend dient gekeerd te worden.

Om dat te doen is revitalisering van de partij hard nodig. Wanneer de PvdA is hersteld van de bestuurlijke crisis die haar enkele maanden geleden heeft getroffen, dient die revitalisering de eerste prioriteit te zijn. Naar mijn mening vereist dat zowel een herijking van het sociaal democratisch gedachtegoed als een oriëntatie op de grootste problemen van vandaag en morgen. Die problemen hebben te maken met de huidige fase van de globalisering, met sociaal-economische verhoudingen die in het teken staan van een neoliberale ideologie en met een buitensporige toepassing van het marktdenken op tal van terreinen, met steeds meer nadruk op materiele consumptie als het hoogste goed. Dat gaat gepaard met een steeds grotere ongelijkheid tussen en binnen landen (ook in Nederland) en een groeiende macht van het kapitaal ten opzichte van de factor arbeid. Een en ander leidt tot nieuwe tegenstellingen en tot steeds meer geweld binnen en tussen landen, culturele en religieuze confrontaties, uitsluiting en vervreemding van de onderklasse in de wereld, gevoelens van onveiligheid en schendingen van mensenrechten.

De hedendaagse vraagstukken worden extra gecompliceerd door de snelle technologische veranderingen overal ter wereld. Die brengen zowel zegeningen als onheil met zich mee: steeds meer en betere informatie en communicatie, maar ook klimaatverandering, een stelselmatige verslechtering van het natuurlijk milieu en een toenemende dreiging met vernietigingswapens die binnen gemakkelijk bereik komen van nagenoeg alle landen en ook van groepen terroristen.

Om op dit alles een antwoord te vinden is internationale samenwerking nodig, maar de internationale organisaties, inclusief de Verenigde Naties, zijn verzwakt. Europa is intern verdeeld en niet in staat voldoende politiek tegenwicht te bieden tegenover andere machten in de wereld, zoals de Verenigde Staten, Rusland en China. Het democratische karakter van de politieke systemen waarbinnen oplossingen moeten worden gevonden schiet tekort, zowel binnen landen als internationaal.

Bij al dit soort problemen gaat het uiteindelijk om de positie van mensen: hun opvattingen, hun handelen en de gevolgen die zij ondervinden van het handelen van anderen. Te weinig mensen zijn bij de beslissingen betrokken, te velen zijn er het slachtoffer van; een klein aantal profiteert overmatig. Dat heeft te maken met machtsongelijkheid, wederom zowel binnen als tussen landen, en met een niet goed functionerende internationale rechtsorde. De verworvenheden van de vrijheid zijn ongelijk verdeeld.

Deze opsomming van problemen die een politiek antwoord vragen is niet volledig. Bovendien, al dit soort vraagstukken hangt met elkaar samen en beïnvloedt elkaar. Dat maakt het extra moeilijk de juiste antwoorden te vinden. Die antwoorden kunnen alleen gevonden worden vanuit een integrale maatschappij visie.

Politieke partijen hebben een taak om de discussie over een en ander te stimuleren en politieke standpunten voor te bereiden. Iedere politieke partij zal dat doen vanuit haar programmatische beginselen. Naar mijn mening is een sociaal democratische beweging bij uitstek geschikt om politieke discussies te voeren en politieke standpunten te formuleren die de samenleving op dit soort terreinen een perspectief op vooruitgang bieden. Dat zal dan moeten gebeuren in samenspraak met andere politieke partijen en bewegingen, niet alleen in ons eigen land, mar ook daarbuiten. Wat dit laatste betreft heeft een sociaal democratische politieke partij een voorsprong op andere, aangezien een internationale oriëntatie altijd een wezenskenmerk is geweest van het socialisme.

Op grond van deze overwegingen voel ik mij gemotiveerd mij te kandideren voor het voorzitterschap van de Partij van de Arbeid. Ik heb de profielschets bestudeerd die U voor deze functie heeft opgesteld en ik acht mij daaraan geheel en al te voldoen. Ik zie uit naar de mogelijkheid mijn kandidatuur toe te lichten tijdens de door U te organiseren bijeenkomsten in het land.

Met vriendelijke groet,

Jan Pronk