Onderzoek oorlogsmisdadigers in Nederland

De Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken (ACVZ) start in 2008 een groot onderzoek naar een groep van meer dan duizend vermeende oorlogsmisdadigers – en hun gezinnen – in Nederland.

"Dit onmogelijke dilemma moet op de één of andere manier worden opgelost. Je kunt geen mensen hier vijftig jaar laten, je kunt geen kinderen hier laten opgroeien en vervolgens tot in eeuwigheid illegaal laten zijn.", aldus de voorzitter van de ACVZ in NOVA.

De vermeende oorlogsmisdadigers vallen niet onder de pardonregeling van staatssecretaris van justitie Albayrak. Het gaat voornamelijk om Afghanen die werkten voor de geheime dienst van het communistisch bewind. Ze krijgen geen asiel, omdat ze van oorlogsmisdaden worden verdacht. Maar ze kunnen in de meeste gevallen ook niet worden uitgezet, omdat ze te vrezen hebben voor hun veiligheid in het land van herkomst. Toch uitzetten zou een schending van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens betekenen.

De voorzitter van de ACVZ, het belangrijkste adviesorgaan van staatssecretaris Albayrak, vindt dat het na tien jaar zo niet langer kan. Hij wil opnieuw bekijken of een deel van de groep niet toch terug kan. "Ik denk dat in een aantal gevallen, en dat zou ook best eens voor het huidige Afghanistan kunnen gelden, dat er goede afspraken tussen Nederland en de Afghaanse regering kunnen worden gemaakt. Als je zo'n overeenkomst kan bereiken, dan zou dat naar mijn idee inhouden dat die groep terug moet.", aldus Van Os van den Abeelen. Het gaat dan om een garantie dat mensen niet ter dood worden veroordeeld, dat ze een fatsoenlijk proces krijgen waar Nederland waarnemers naartoe kan sturen en dat het Rode Kruis een situatie van gevangenhouding mag beoordelen en mag monitoren.

Tegelijkertijd moet er ook een oplossing komen voor de groep die hier wél achter zal blijven. Daarbij gaat het om mensen die tot in lengte van jaren hier niet te verwijderen zijn en hier gezinnen en kinderen hebben. Van Os van den Abeelen: "Als je het te aantrekkelijk maakt, zal Nederland toevluchtsoord voor dit soort lieden worden. Als je eeuwig een situatie van verstotenen creëert, dan doe je iets wat naar sommige mensen niet uit te leggen is. En daar zullen we een evenwicht in proberen te vinden."

De directeur van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), Peter Veld, zei een paar weken geleden nog in Trouw dat er voor deze groep geen oplossing komt. Veld: "We accepteren dat we dit stukje van het probleem niet oplossen." Van Os van den Abeelen is het daar niet mee eens. "Het zou veel beter zijn als we daar toch wel een oplossing voor hebben en naar mijn vaste overtuiging is nog lang niet alles gedaan om die oplossing te realiseren."

Staatssecretaris Albayrak zegt het advies van de ACVZ af te wachten.