Frans van Anraat over zijn relatie met de AIVD

De AIVD was in 2002 niet op de hoogte van de situatie rond mogelijke massavernietigingswapens in Irak en probeerde achteraf conclusies over Irak wit te wassen.

Dat zegt Frans van Anraat, leverancier van grondstoffen voor gifgas in Irak. Gifgas waarmee Saddam Hoessein aanvallen uitvoerde op Koerdische dorpen in Irak. Vooral in de stad Halabja kwamen daarbij duizenden mensen om.

Steun aan Irak
Aan de vooravond van de oorlog in Irak zegt premier Balkenende dat Nederland een 'eigen afweging' heeft gemaakt om steun te verlenen aan de inval in Irak. Tot op de dag van vandaag is onduidelijk op welke gronden en met welke informatie het kabinet-Balkenende tot het steunen van een oorlog heeft besloten. In november moet de commissie Davids daar antwoord op geven.

Bronnen
Waren er bijvoorbeeld eigen Nederlandse bronnen? Er waren maar weinig Nederlanders in Irak in de jaren voorafgaand aan de oorlog. En er waren al helemaal weinig Nederlanders die een beeld hadden van het Iraakse wapenprogramma, die dicht bij de Iraakse legerleiding zaten of die regelmatig op hoog niveau zaken deden met de Iraakse overheid.

Frans van Anraat
De Nederlandse handelaar Frans van Anraat was dat wel. In de jaren '80 leverde hij grote hoeveelheden grondstoffen voor gifgas aan Irak. Zeker 100.000 Koerden werden het slachtoffer van de chemische aanvallen door het bewind van Saddam Hoessein.

AIVD
Van Anraat wordt in 2004 gearresteerd in Amsterdam in een zogenaamd safehouse van de Nederlandse inlichtingendienst de AIVD. Van Anraat beweert tijdens zijn rechtszaak in 2005 niet te hebben geweten waarvoor de grondstoffen die hij leverde aan Irak gebruikt zouden worden. Het Openbaar Ministerie meende echter bewijs te hebben dat Van Anraat wel degelijk wist dat het ging om grondstoffen voor gifgas. Ook heeft het Openbaar Ministere duidelijke aanwijzingen dat het de stoffen van Van Anraat waren die de Koerden noodlottig zijn geworden. Ook zegt de Japanner Tanaka, een belangrijke getuige in het proces tegen Van Anraat, dat Frans van Anraat wist dat de partij thiodiglycol die hij in de jaren tachtig aan Irak leverde, gebruikt zou kunnen worden voor de productie van gifgas.

Uitspraak
Op 23 december 2005 veroordeelt de Rechtbank Den Haag Van Anraat tot het maximum van 15 jaar gevangenisstraf vanwege medeplichtigheid aan oorlogsmisdrijven. Toch tekent officier van Justitie Fred Teeven hoger beroep aan, omdat de rechtbank de tenlastgelegde medeplichtigheid aan genocide niet bewezen acht. Voor dat laatste ontbrak volgens de rechtbank het bewijs dat de verdachte wist dat de grondstoffen die hij leverde, werden gebruikt voor het uitroeien van Koerden.

Informant
Al voordat de rechtszaak tegen Van Anraat begon, was bekend dat hij als informant gebruikt zou zijn door de Nederlandse regering. Maar hoe en wanneer zijn die contacten begonnen?

Vanavond in NOVA voor het eerst de versie van Frans van Anraat zelf. Wat was precies zijn relatie met de AIVD? Hoe stond Van Anraat tussen het Iraakse regime en de Nederlandse overheid? Wat wist de AIVD van de situatie in Irak? Wat wilde de AIVD van Van Anraat weten?

Verslaggever Tom Kleijn sprak de afgelopen maanden met Van Anraat. De reportage is gebaseerd op handgeschreven verklaringen van Van Anraat zelf, op urenlange gesprekken en op Van Anraats eigen aantekeningen.