Geen Stijl, de Telegraaf en het Grote Afrekenen

"Rechtse Bluf! Linkse kramp", kopt Vrij Nederland deze week. Het blad staat stil bij de paniekerige reactie van 'linkse' politici op de jacht die 'rechts' heeft geopend op Kamerleden en ministers met een activistisch verleden. En diept en passant een artikel op uit de archieven, waaruit blijkt dat Rita Verdonk ook niet zuiver op de graat is. Een tegenzet die vooral beoogt de hypocrisie van 'rechts' bloot te leggen.

In een sinds Pim Fortuyn toch al bi-polair klimaat is het politieke debat definitief in de ijstijd terecht gekomen. Wijnand Duijvendak heeft zijn politieke vrienden geen dienst bewezen met de even onhandige als parmantige onthullingen rond zijn actieverleden, die tot zijn afscheid als Kamerlid hebben geleid. De jagers ruiken bloed en richten hun pijlen nu op groter wild, zoals de PvdA-bewindslieden Cramer en Bussemaker, die beiden ook een bijrolletje hadden in het actiegeweld uit de jaren tachtig.

Of om de populistische website GeenStijl te citeren: "Twaalf dagen na het aftreden van milieuterrorist Wijnand Duyvedak komt nu naar buiten dat er nòg een rotte appel op het Haagse pluche zit. En dit keer is het niet zomaar een kamerlid van een onbeduidend oppositiepartijtje, nee, we hebben het hier over de PvdA-minister Cramer van ruimte en milieu".

Vanwaar die verbetenheid om af te rekenen met politici die zich ooit hebben 'bezondigd' aan links activisme? In de Telegraaf komt politiek redacteur Paul Jansen met een rechtvaardiging. Onder de kop 'Pochende Duyvendak biedt uitgelezen kans' schrijft hij: "In de jaren tachtig is namelijk de kiem gelegd van voor veel, inmiddels geinstitutionaliseerde, linkse actiebelangen - zoals bij de milieubeweging, vluchtelingenorganisaties, ontwikkelingshulporganisaties of de publieke omroep. Duyvendak was daarvan een exponent. Met zijn handelen heeft hij onbedoeld een uitgelezen kans gecreëerd voor rechts om deze gevestigde macht te doorbreken".

Dat belooft nog wat.

Opvallend is de hoge, om niet te zeggen agressieve toon waarin de aanklacht tegen alles wat links zou zijn wordt geformuleerd. "Scheldpartijen moeten nu worden vermeden", predikt Jansen in zijn column, maar dat zijn vrome woorden. De krant is maar al te bereid het vuurtje op te stoken en blaast een zakelijke NRC-primeur over de handtekening van minister Cramer onmiddellijk op tot een halve aanklacht: "Ook minister Cramer onder vuur", meldt de krant op 27 augustus over acht kolommen op de voorpagina. Om een paar pagina's verder te vervolgen met een een paginagroot artikel over 'Cramers subsidieparadijs': "Milieuminister guller dan sinterklaas".

Adjunct-hoofdredacteur Sjuul Paradijs spreekt in NRC-Handelsblad tegen dat er sprake is van een campagne, maar GeenStijl-oprichter Dominique van Weesie, zelf oud-Telegraaf journalist, weet beter: "Wow, dacht ik. Die hebben er zin in".

De campagne drijft op een onderliggende maalstroom van verbale agressie, die de samenleving besmet met het virus van wantrouwen en bekvechterij. Telegraaf-dochter GeenStijl is niet zelden de bron en drijvende kracht achter deze maalstroom, die zich razendsnel verspreidt. Geen medium kan er aan ontsnappen - de 'linkse' publieke omroep inbegrepen, om TROS, NOS, EO en Llink maar even op een hoop te gooien.

Hoe het werkt is goed te reconstrueren aan de hand van de campagne tegen Obama08, de show met Prem Radhakishun en Jörgen Raymann die de NPS tijdens de Democratische conventie dagelijks uitzond. Het begint met een stukje in GeenStijl, waarin de NPS en NOVA op sarrende toon linkse eenzijdigheid wordt verweten; het eindigt met een column van Journaal-hoofdredacteur Hans Laroes die zich laat provoceren tot een internetcolumn waarin hij scherp afstand neemt van de NPS en Obama08 - en het punt voor GeenStijl maakt.

GeenStijl doet niet aan journalistiek, heeft geen enkele boodschap aan de feiten en schept er zelfs een sardonisch genoegen in foute informatie uit serieuze kranten -bij voorkeur de Volkskrant- als feit te presenteren. Om Dominique van Weesie te citeren: "Ons motto is tendentieus, ongefundeerd en nodeloos kwetsend". Handig, want daarmee kan GeenStijl alles en iedereen aanklagen zonder zelf te worden aangesproken op journalistieke regels of fatsoensnormen. Je zou zeggen: niemand zal zo'n medium serieus nemen.

Maar zo werkt het niet in een tijd waarin elk individu elke gezagsdrager ter verantwoording kan roepen en iedereen per blog een mening kan ventileren. In die omgeving blijkt GeenStijl een voortrekkersrol te vervullen. Elke aanklacht genereert een stroom aan adhesiebetuigingen en een bombardement aan dwingende mails richting aangeklaagde partij en parlement. Binnen de kortste keren volgen er Kamervragen - vaak van de PVV - en vragen serieuze kranten en tv-programma's om opheldering.

Hans Laroes was vast niet van plan iets te zeggen over Obama08. Het is tenslotte geen programma van de NOS, maar van de NPS. Hij deed het om zijn correspondent in Amerika, Eelco Bosch van Rosenthal, bij te springen. Die werd - via zijn weblog - zo vaak aangesproken op Obama08 dat hij zich niet langer kon beheersen en een virtuele moord pleegde op Prem Radhakishun. Om vervolgens te bewijzen dat de NOS in elk geval niet eenzijdig is, omdat op de site "Amerika Kiest' ook plaats is voor het conservatieve geluid van Bart-Jan Spruijt - die Radhakishun per internetcolumn heeft afgeserveerd als een "randdebiele grootbek".

Helpt het? Dat valt te betwijfelen. De campagne tegen de omroep, het "staatsjournaal" van de NOS meegerekend, is nog lang niet ten einde. Integendeel. Het grote afrekenen is nog maar net begonnen. Milieudefensie, Greenpeace, Vluchtelingenwerk - allemaal organisaties die inmiddels onder vuur liggen. Laroes heeft met zijn uitval vrijwel alle kranten gehaald en wordt door Elsevier-columnist Ellian gretig ingehaald als een "moedig man". Maar bij GeenStijl lachen ze in hun vuistje. De publieke omroep die rollebollend over straat gaat: het is een aanmoedigingspremie waar ze niet op hadden durven rekenen.

Het is een geruststellende gedachte dat ook de aanklagers zelf niet zomaar ontsnappen aan de zweep waarmee ze hun prooi geselen. De onthullingen rond het actieverleden van Rita Verdonk wijzen al in die richting. Opmerkelijk is ook de bocht die de Telegraaf moet maken bij de aanval op minister Cramer, die ooit als voorzitter van Milieudefensie haar handtekening zette onder een protestadvertentie tegen de vervolging van het krakersblaf Bluf!.

Een paar jaar geleden schreeuwde de hoofdredactie uit naam van de persvrijheid moord en brand toen justitie twee Telegraaf-journalisten in gijzeling nam die gestolen documenten van de AIVD hadden gepubliceerd - te vergelijken dus met de publicatie van geheime ambtelijke stukken door Bluf! in de jaren tachtig. "Met het openbaren van staatsgeheimen door journalisten is natuurlijk op zich niets mis", haast politiek redacteur Jansen zich dan ook te melden. "Waar het om gaat, is dat Cramer met haar steunbetuiging impliciet ook het publiceren van adressen van betrokken ambtenaren door Bluf! goedkeurde". Want "zij kon bevroeden dat het afdrukken van de privégegevens van overheidsdienaren in die gepolariseerde tijd tot problemen zou kunnen leiden".

Nu maar hopen dat de lezer gevoel heeft voor dergelijke nuances. Aan polarisatie ook nu geen gebrek.

De hoofdredactie

Tags: