Paniek
21 JAN 08
Vanavond hier een heerlijk open, grappig, gezellig bitserig CNN-debat met Edwards, Hillary & Obama. De laatste twee grepen de economische crisis direct aan om een nieuwe ronde van geld-uitdelerij aan te kondigen, in de vorm van belastingverlagingen. Alleen Edwards durfde iets te zeggen over de economische structuur, maar je zag aan zijn ogen; zo win je de verkiezingen hier niet. De beurzen in Europa zijn vanochtend dramatisch in elkaar gezakt. Een recessie in Amerika lijkt steeds meer onafwendbaar, met uitstraling naar de hele wereld, en misschien zitten we er al middenin. Het anti-recessie pakket waar Bush drie dagen geleden mee kwam maakte dus heel weinig indruk. Dat is niet heel gek. Dat plan komt neer op een belastingverlaging van 140 miljard dollar, opnieuw schmaateloos gericht op de hogere inkomens, bedoeld om de consumptie te vergroten. Dat geeft een tijdelijke opkikker, maar het maakt het structurele probleem nog veel groter. Het probleem is niet dat Amerikanen te weinig consumeren en te weinig schulden hebben. Het probleem is dat de de Amerikaanse produktieve sector onvoldoende concurrerend is om de opgeblazen levensstandaard (inclusief de achteloze energieverspelling, een uiterst kostbaar leger, en een onbegrijpelijk dure gezondheidszorg) te ondersteunen. Dat leidt tot uitholling van de Amerikaanse industrie en nu ook van de dienstensector; banen verdwijnen naar India, China, Vietnam. Om de levensstandaard overeind te houden moet geld geleend worden in het buitenland. Twee miljard dollar per dag! De subprime crisis is in feite een simpele onroerend goed crisis: de prijzen waren krankzinnig omhoog gegaan en moesten wel omlaag; dat werd het eerst duidelijk op de zwakste plek in de markt, daar waar hypotheken verleend waren aan consumenten met een te laag inkomen, die erop hadden gegokt dat ze het huis wel snel met winst konden doorverkopen. Nu wordt duidelijk dat ook veel creditcard schulden oninbaar zijn. Eens machtige financiële instituten, Citigroup and Merrill Lynch, beginnen te wankelen, en moeten om niet om te vallen cap in hand aankloppen bij China, Saoedi-Arabië, Abu Dhabi, Koeweit en Singapore. Wat is de reactie van de kandidaten voor het presidentschap? Ze klagen over het verlies aan souverenitieit. Ze klagen over vrijhandelsakkoorden. En ze maken plannen voor nog meer belastingverlaging. Ik las laatst dat iemand die verliest in het casino psychologisch gedreven wordt dat goed te maken door nog veel meer in te zetten. De Amerikaanse economie is sterk ingericht op consumptie. Hier krijg je het idee dat het het recht is van de Amerikanen om tot in de eeuwigheid in de levenstandaard ondersteund te worden door de rest van de wereld, met goedkope produkten, goedkope olie, goedkoop krediet. Dat kan niet goed gaan. Een stukje harde-waarheid, buikriem-aan, bloed-zweet-en-tranen, Lubberiaanse no-nonsens politiek zou verfrissend zijn.