Het Nieuwe Nationalisme en de bonuscultuur
18 MRT 09
Door Michael Kraland, financier en oprichter van beleggersite Inveztor.nl.
Er is iets fundamenteels dat mensen niet goed begrijpen wanneer het over financiële markten gaat. Nassim Nicholas Taleb - trader, filosoof, wiskundige en econoom - is de schrijver van de financiële bestseller van deze eeuw, De Zwarte Zwaan. Met zijn mentor, Benoît Mandelbrot, ontwikkelde hij het idee van Wild Toeval. Wij zijn gewend aan normale vormen van toeval die snel weggecijferd worden in gemiddelden. Mandelbrot publiceerde zijn werk al in 1964, maar het duurde tot nu voordat zijn ideeën gemeengoed werden in de financiële wereld en nu ook daarbuiten.
Bonuscultuur
Als je duizend Nederlanders bij elkaar drijft, zullen ze ongeveer even groot blijken als het nationaal gemiddelde. Voeg je daar de grootste Nederlander aan toe, dan wijkt het niet veel af, er komt minder dan één cm bij. Maar voeg een hele rijke Nederlander toe aan duizend Nederlanders en iedereen is gemiddeld miljonair.
Financiële markten kennen andere wetten. Extreme uitschieters komen er vaak voor en dat is één van de redenen van de bonuscultuur. Wie zo’n uitschieter meepakt, is goud waard, of nog veel meer. De kunst is natuurlijk het zo te doen voorkomen dat de directie denkt dat het ook inderdaad door jou komt. Mensen nemen daardoor teveel asymmetrisch risico. Risico dat inhoudt dat als ze winnen ze veel geld krijgen en als ze verliezen de aandeelhouder moet bijpassen en zijzelf voor straf geen bonus krijgen.
Toeval
Veel van die bonussen worden bij toeval verdiend. In Taleb’s vorige boek, Fooled by Randomness, ook een bestseller die al jaren blijft verkopen, legt hij uit wat de rol van toeval is in financiële markten en in het leven. Veel meer dan we denken. Maar als toeval ons op de juiste plek neerzet, schrijven we dat graag toe aan onze eigen merites.
Sommige bonussen zijn onbegrijpelijk. Andere zijn wel begrijpelijk, maar komen nu gevoelloos over en lijken daardoor schandalig. De lijn die onbegrip en de daaruit voortkomende verontwaardiging over bonussen scheidt van gevaarlijke hysterie is heel dun.
AIG
Laten we even kijken naar de reacties deze week over de terugbetaling van geld van de genationaliseerde verzekeraar American International Group (AIG) aan een aantal banken. Daarbij was Société Générale, een Franse bank, prominent aanwezig. Ik bespaar u de reacties van veel Amerikanen, maar prettig waren ze niet. Deze nieuwbakken AIG-eigenaren vergaten waarom AIG door Amerika werd gered. Omdat AIG te groot was om te kunnen omvallen. Omvallen is niet meer aan je verplichtingen voldoen.
We leven in een globale economie en als AIG wel Goldman Sachs had terugbetaald, maar niet Société Générale, dan had SocGen kapot kunnen gaan. Ook SocGen is te groot om te laten omvallen, dus dan had President Sarkozy daar een stokje voor gestoken. Met de gruwelijkste anti-Amerikaanse retoriek. Die dan weer had geleid tot de allerergste vorm van anti-Franse gevoelens.
Onvermijdelijk nationalisme
In 1933 ging Obama’s voorganger naar de conferentie van London. Franklin Roosevelt was zijn naam. Die conferentie mislukte. Gelukkig lijken de huidige politici beter opgewassen tegen het schijnbaar onvermijdelijke nationalisme dat nu weer de kop opsteekt. Maar met de reactie op de terugbetaling aan SocGen zag je meteen de dreiging weer opdoemen. Er zullen nog meer van dit soort situaties komen.
Bonussen zijn een ongelooflijk irritant onderdeel van het probleem. Mensen focussen er graag op en politici moeten wel, anders kookt de opinie over.
Carrière
John Thain, die heel handig Merril Lynch verkocht aan Bank of America, precies op het moment dat de markt net klaar was met Bear Stearns en Lehman, was de man met de meest imponerende carrière op Wall Street. Thain ging kapot aan het opknappen van zijn kantoor voor $ 1,2 miljoen en het uitdelen van bonussen voordat Bank of America dat kon verhinderen. Gevoelloos. Weg reputatie, weg carrière.
Materiële beloftes
De tijden zijn veranderd. 'We gaan ons gedragen als eigenaren', roept Barney Frank, een leidende Democratische politicus, over AIG voor de camera’s. Dat wordt leuk straks. Want als eigenaar van AIG wil je maar één ding. Je wilt die ellendige tent zo snel mogelijk kwijt. Dus moet je AIG snel saneren. Dus heb je de beste mensen nodig om die klus te klaren. Mensen van binnen AIG en mensen van buiten, die je ergens weg moet halen, eventueel met materiële beloftes.
Het laatste woord over bonussen is nog niet gesproken. We zijn immers net begonnen. Maar nationalisme is veel gevaarlijker.
Michael Kraland
kraland@inveztor.nl
Naar boven