Dit is het NOVA-archief. Vind en bekijk de NOVA-reportages, dossiers, en opinie-artikelen.

premierbonus

12 JUL 06

Het is een riante positie om als zittend premier de verkiezingen in te gaan. De ervaring heeft dat geleerd.

Ex-premiers als Ruud Lubbers (CDA) en Joop den Uyl (PvdA) wisten in hun beste dagen als lijsttrekkend premier extra grote stembuswinsten binnen te slepen. Dit verschijnsel heet in het Haagse jargon de 'premierbonus'. Het is evident dat het gemakkelijker is campagne te voeren vanuit het Torentje dan vanuit een partijbureau. Een premier profiteert van de uitstraling en de macht die bij zijn hoge functie horen, heeft een grote staf medewerkers om zich heen en kan zich in campagnetijd - nog meer dan normaal - nationaal en internationaal proberen te profileren.

Grote vraag is nu of het bij de komende, vervroegde verkiezingen (22 november 2006) premier Jan Peter Balkenende zal lukken die premierbonus te verzilveren.

Bij de recente debatten rond de val van het kabinet Balkenende II en het aantreden van het minderheidskabinet Balkenende III is al gebleken dat de zittend minister-president als CDA-lijsttrekker alles zal doen om die zo beroemde premierbonus binnen te slepen. Geef hem eens ongelijk! Er zit ook wel iets rechtvaardigs in de redenering dat het kabinet na jaren van moeilijke hervormingen en bezuinigingen (het zuur) nu ook de vruchten van dat beleid in de vorm van lastenverlichtingen voor burgers en bedrijven (het zoet) op zijn conto mag schrijven. Ondanks oppositionele gesputter ("Gebruik de schatkist niet als campagnekas!") mag Balkenende III op Prinsjesdag dan ook een feestbegroting aanbieden. Een prachtig uitgangspunt voor de regeringspartijen, waarvan het om minister Rita Verdonk weggelopen D66 nog een graantje van zal willen meepikken.

De komende maanden zal alles wat ministers en Kamerleden zeggen en doen in het teken staan van de naderende verkiezingen. Het debat over de regeringsverklaring van Balkenende III liet daar geen misverstand over bestaan. De verkiezingscampagne is begonnen en zal na een paar wellicht nog rustige vakantieweken in alle hevigheid losbarsten. Eerste paukenslag van de kant van CDA en VVD zal de rijksbegroting voor 2007 worden. Het is wel navrant dat juist rond de publicatie van deze 'verkiezingsbegroting' voor het eerst geen embargoregeling geldt. Die is afgeschaft omdat er te vaak en te veel uit de Prinsjesdag-stukken gelekt werd. Dat betekent wel dat de regering nu extra kansen heeft om op de komende derde dinsdag van september - onder het motto 'De eerste klap is een daalder waard'- het zoet uit de begroting prominent te presenteren en het zuur wat weg te stoppen. De journalistiek - en ook NOVA/Den Haag Vandaag bereidt zich daar op voor - zal alle zeilen moeten bijzetten om op de Prinsjesdag aan de vooravond van de verkiezingen heet van de naald een zo evenwichtig mogelijk beeld te geven van de kabinetsplannen voor 2007.

Alle kansen dus voor een premierbonus voor Jan Peter Balkenende. Zijn CDA krabbelt op in de peilingen en PvdA-premierskandidaat Wouter Bos valt in diezelfde peilingen terug sinds er alom discussies woeden over met name zijn plannen met AOW en hypotheekrente-aftrek voor woningbezitters. Alles wijst erop dat de komende verkiezingen het karakter krijgen van een felle tweestrijd tussen Jan Peter Balkenende en Wouter Bos.

Of de premierbonus die strijd zal beslissen valt met geen mogelijkheid te voorspellen.

De leiderschapskwaliteiten van de premier met drie kabinetten in vier jaar worden ter discussie gesteld en altijd weer krijgt de CDA-leider te horen dat hij geen uitstraling, geen charisma heeft. De wat wezensvreemde, gereformeerde kamergeleerde Jan Peter Balkenende, die als 'gesloten en stugge Zeeuw' weliswaar zeer koersvast is, maar houterig wordt zodra hij van de spindoctors om hem heen een populaire toon moet aanslaan, die Jan Peter Balkenende moet het opnemen tegen de stropdasloze ex-gereformeerde PvdA-leider Wouter Bos die in de oppositie 'slapend rijk' kon worden, maar meer en meer met de billen bloot moet.

Het kan bijna niet anders of het worden spannende verkiezingen en de NOVA-redactie zal samen met Den Haag Vandaag en NOS de vakantiemaanden te baat nemen om plannen te smeden voor een zo uitvoerig en attractief mogelijke verslaglegging van verkiezingsstrijd, verkiezingsuitslag en daaropvolgende kabinetsformatie.

Het is nu even stil op Het Binnenhof, maar het is onmiskenbaar een stilte voor de storm. Voor een rubriek als NOVA die altijd al ruim aandacht biedt aan de Haagse politiek en kan rekenen op een trouwe schare, politiek zeer geïnteresseerde kijkers staan er ook roerige maanden voor de boeg. Politici zullen sneller en eerder bereid zijn in de NOVA-studio te verschijnen. Maar het is voor NOVA/Den Haag Vandaag in verkiezingsdagen, waarin politici (uiteraard nog méér dan gewoonlijk) alleen maar goed nieuws te bieden hebben, veel moeilijker om kritisch, onpartijdig en evenwichtig te blijven berichten. Maar het is onze plicht en u mag er ons via deze site of anderszins op (blijven) aanspreken.

Tags:
 

Extra Informatie

  •  
  •  

Het NOVA Archief

Vind en bekijk de reportages die zijn uitgezonden in NOVA in het NOVA-archief.

NOVA Archief