September complotmaand
31 AUG 06
Over een dag of tien weet heel Nederland het. Al Qaeda is een verzinsel van George W. Bush en zijn haviken.
De aanslagen op 11 september 2001 zijn helemaal niet gepleegd door islamitische terroristen; het is de Amerikaanse regering die er achter zit. Bush had gewoon een excuus nodig om het olierijke Irak binnen te vallen, 'schurkenstaten' de oorlog te verklaren en zijn eigen bevolking te knevelen met anti-terreurwetten.
Sterk verhaal? Niet volgens professor David Ray Griffin, gepensioneerd filosoof en schrijver van het boek 'The New Pearl Harbor' dat deze maand verschijnt in Nederlandse vertaling onder de titel: 11 september; een onderzoek naar de feiten. Griffin komt volgende week naar Amsterdam op uitnodiging van zijn uitgever, Lemniscaat. Let wel: Griffin zegt niet dat 11 september een complot is van Bush en consorten, maar wie zijn boek serieus neemt kan onmogelijk tot een andere conclusie komen.
De professor staat niet alleen. Hij behoort tot het groeiende leger van complotdenkers dat rondwaart op het internet, en ook NOVA dagelijks op dwingende toon maant tot serieuze aandacht voor de alarmerende 'feiten' rond 11 september. Tot nu toe hebben we dat kunnen vermijden, ook al levert dat ons -net als alle andere reguliere media- het verwijt op dat we 'ingeslapen journalisten' zijn die 'de kop in het zand steken' en het verhaal 'doodzwijgen'. Of erger nog: dat we onderdeel zijn van het complot dan wel dat de geheime dienst ons de mond snoert.
Maar gelukkig: 5 jaar na de aanslagen kan zelfs de publieke omroep niet langer om de 'feiten' heen. BNN is al gezwicht en zendt op 10 september een documentaire uit die de visuele 'bewijzen' levert van alles wat Griffin beweert. Diezelfde avond doet ook de Vara een duit in het zakje, met een Zembla-aflevering over 'het complot van 11 september'. En daar blijft het niet bij. Een groep studenten van de technische universiteit Delft heeft deze zomer studie verricht naar het instorten van de toren in New York en presenteert, in samenwerking met Zembla, haar bevindingen tijdens een Studium Generale in de week van 11 september.
Het is allemaal koren op de molen van de complotdenkers die in deze aandacht het bewijs zien dat niemand meer om de verzwegen waarheid heen kan. Ze zullen bedrogen uitkomen. BNN zendt de al geruime tijd op internet circulerende documentaire niet uit omdat ze een juiste weergave van de feiten bevat, maar omdat het een omstreden document is en de controverse steeds vaker publiciteit opwekt. "Hoog tijd voor een tv-vertoning, dus", zegt BNN-voorzitter Drillich in een persbericht. Dat is ook de achtergrond van de aandacht in Zembla: het gaat om een spraakmakend onderwerp, dat vragen oproept en zeker publiek zal trekken.
Het is waar: de complotkwestie doet zoveel stof opwaaien dat niemand er meer om heen kan. Illustratief is het relletje rond de Delfste zomerstudie, die NRC-columniste Elsbeth Etty en historicus Von der Dunk reden gaf de TU aan de schandpaal te nagelen: een 'ontspoorde ingenieursfabriek' die zich zou bezondigen aan 'pseudo-wetenschappelijk stuntwerk'. De geschrokken universiteit is inmiddels heel wat bescheidener over de studie dan een paar maanden geleden, en spreekt met klem tegen uit te zijn op bewijzen die de complottheorie al dan niet bevestigen. De studie heeft nu slechts ten doel lering te trekken uit het ineenstorten van de Twin Towers in New York met het oog op toekomstige hoogbouw.
Ziedaar het probleem: wie zich mengt in de complotdiscussie, bewust of onbewust, krijgt direct te maken met hooglopende emoties. Je bent een believer of een non-believer - een tussenweg is er niet. En dat zal wel zo blijven, zolang de regering-Bush geen volledige opening van zaken geeft - dus ruimte laat voor speculatie- en de complotdenkers die zich op hun beurt bezondigen aan ondeugdelijke bewijsvoering (waarover een volgende keer meer). De grote vraag is waar dat allemaal toe leidt. Complottheorieën zijn van alle tijden. Nieuw is de dimensie die het Internet er aan geeft. Geen betrouwbaar medium; wel invloedrijk. Dat is geen theorie meer, maar een gegeven. Daar kunnen (en willen) we niet omheen.