Reactie Openbaar Ministerie op ontlopen celstraf criminelen

In de NOVA-uitzending van vrijdag 13 november wordt de suggestie gewekt dat 11.000 vonnissen tot vrijheidsstraf tussen 2004 en 2008 administratief zijn afgehandeld, waardoor de veroordeelden hun straf zouden hebben ontlopen. Deze suggestie is niet juist. Deze 11.000 vonnissen kunnen als volgt worden toegelicht.

Spoorloos
Ruim 4.500 vonnissen zijn verjaard ondanks de inspanningen van politie en Openbaar Ministerie (OM) om de veroordeelde zijn straf te laten uitzitten. Vrijheidsstraffen kunnen verjaren omdat veroordeelden spoorloos zijn; daarom staan deze veroordeelden in het opsporingsregister (OPS) gesignaleerd.
Een ander deel, ruim 3.500, van deze vonnissen wordt wel uitgezeten. Deze zijn onjuist geboekt en staan om technische redenen onder de categorie administratief afgehandeld.

Stopgezet
Verder is een deel van de 11.000 vrijheidsstraffen op verzoek van het OM stopgezet. Het gaat daarbij om ruim 2.200 zaken. Bijvoorbeeld omdat een veroordeelde alsnog in hoger beroep gaat of detentie-ongeschikt wordt verklaard door een arts. De in verband met hoger beroep stopgezette zaken stromen in een later stadium weer in ter executie. De overige zaken zijn verdeeld over een aantal kleinere categorieën, zoals het overlijden van de veroordeelde.

Maatregelen
Om het probleem van ontraceerbare veroordeelden in OPS te verkleinen zijn reeds maatregelen in gang gezet vanuit het programma Versterken Executie Strafvonnissen. De Tweede Kamer is hierover meermalen geïnformeerd. (brief 18 maart 2009 en 3 november 2009). De verwachting is dat door deze maatregelen minder vrijheidsstraffen zullen verjaren, omdat OM en politie zich extra inzetten om veroordeelden die spoorloos zijn op te sporen. Daarvoor is onder meer het Team Executie Strafvonnissen (TES) opgericht dat zich richt op de zwaarste categorie zaken. De capaciteit van dat team is sinds september 2009 verdubbeld. Maar ook de regiokorpsen ondernemen steeds meer initiatieven zoals het korps Amsterdam-Amstelland.

Aard
Over de aard van de zaken kan het volgende worden gezegd: rond de 90 procent van de vrijheidsstraffen in OPS is korter dan drie maanden. Zie daarvoor ook de brief van 18 maart 2009 van de Minister van Justitie aan de Tweede Kamer.

Samenvatting
Samenvattend: minder dan de helft betreft verjaarde vonnissen (4.500 van de 11.000) en voor de rest gaat het om situaties waarin de straf wel degelijk is uitgezeten of om een goede reden (tijdelijk) niet is uitgevoerd.