Johannes Paulus II

Was: 26 jaar lang paus en daarmee de wereldlijke leider van de Katholieke Kerk. De kerkvorst overlijdt op 2 april 2005 op 84-jarige leeftijd. Hij wordt op 19 april opgevolgd door de 78-jarige Duitse kardinaal Joseph Ratzinger, die de naam Benedictus XVI aanneemt.

Het Vaticaan maakt, na speculaties in Italiaanse media over een verslechterende gezondheid van de paus, op 31 maart 2005 bekend dat Johannes Paulus II hoge koorts heeft ten gevolge van een infectie aan de urinewegen en met antibiotica wordt behandeld. Daarna gaat het snel bergafwaarts met hem.

Persoonlijk: Johannes Paulus II wordt op 18 mei 1920 geboren als Karol Józef Wojtyla in het Poolse Wadowice. Zijn moeder overlijdt als hij negen is, zijn vader wordt in de Tweede Wereldoorlog naar Duitsland gedeporteerd en sterft daar in 1941.

Wojtyla's zus is al overleden als hij geboren wordt, zijn broer sterft als Wojtyla twaalf is. Op school is Wojtyla al snel de beste leerling, een enthousiast atleet en een bekend amateurtoneelspeler in een plaats die trots is op zijn theatertraditie.

Carrière: Tijdens de oorlog krijgt Karol Wojtyla zijn roeping en hij gaat naar het seminarie om priester te worden. Hij onderbreekt zijn opleiding en gaat in een steengroeve werken om niet naar Duitsland gedeporteerd te worden. Hij moet springladingen plaatsen, en brengt met duizenden lotgenoten dagen door in de bittere vrieskou.

In het geheim gaat hij door met zijn priesterstudie en helpt hij een verzetsbeweging op te zetten. Doel is de Poolse cultuur te bewaren door de kracht van het 'levende woord', uitgesproken in een ondergronds theater.

Na de oorlog wordt Wojtyla tot priester gewijd, vervolgens studeert hij af aan zowel de Universiteit der Dominicanen in Rome en aan de universiteit van Krakow. Ondertussen wordt hij kapelaan en priester van verschillende parochies in de buurt van Krakow.

Benoemingen: In januari 1964 wordt Wojtyla benoemd tot aartsbisschop van Krakau, met de steun van de communistische regering. Ruim drie jaar later, in 1967, wordt hij op zevenenveertigjarige leeftijd kardinaal. In 1978 wordt hij gekozen tot 264e bisschop van Rome, de eerste niet-Italiaan in 455 jaar en de eerste Slavische paus in de geschiedenis.

Communisme: Tot grote ergernis van de communistische autoriteiten in Polen verdedigt Wojtyla als bisschop voortdurend, intelligent en steeds luider, de vrijheid van godsdienst: hij eist vergunningen om kerken te bouwen, verdedigt jeugdbewegingen, en wijdt in het geheim ondergrondse priesters voor Tsjechoslowakije.

In juni 1979 keert Karol Wojtyla als Poolse paus naar zijn vaderland terug en zet de gewetensrevolutie in beweging. Dit vormt het begin van de geweldloze revolutie van 1989, waarbij het communisme in Europa ineenstort en de Sovjet-Unie uiteenvalt.

Aanslag: In 1981 overleeft de paus een aanslag. Tijdens zijn wekelijkse audiëntie op het Sint Pietersplein wordt hij neergeschoten en raakt ernstig gewond. De dader, de extremistische Turk Mehmet Ali Agca, die een straf van 19 jaar heeft uitgezeten in Italiaanse gevangenissen, wordt in juni 2000 uitgeleverd aan Turkije. Daar moet hij een gevangenisstraf uitzitten voor een eerdere moord. Reeds vier dagen na de aanslag schenkt Johannes Paulus II de dader volledige vergiffenis en in 1983 bezoekt hij hem zelfs in de gevangenis.

De aanslag op Johannes Paulus II in 1981 zou door de Bulgaarse geheime dienst zijn uitgevoerd, in opdracht van de Russiche geheime dienst KGB. Dat meldt de website van de Italiaanse krant Corriere della Sera eind maart 2005, op basis van pas vrijgegeven documenten van de Oost-Duitse geheime dienst Stasi. Volgens de paus overleeft hij de moordaanslag omdat 'Onze Lieve Vrouw van Fatima' hem in bescherming had genomen.

Onderzoek: Een Italiaanse Parlementaire Commissie besluit eind februari 2005 het dossier van de aanslag op de paus te heropenen. Dit naar aanleiding van onthullingen in het nieuwste boek (februari 2005) van Johannes Paulus II. Hij geeft in dat boek 'Herinnering en Identiteit' details en persoonlijke indrukken van de moordaanslag.

Ziekte: In 1992 wordt er bij de paus darmkanker geconstateerd, na een zware operatie wordt een tumor ter grootte een sinaasappel verwijderd. In de jaren daarna breekt Johannes Paulus II zijn schouder en dijbeen, waar hij maar langzaam van geneest. Daarnaast heeft de paus last van zijn rechterknie, waarschijnlijk omdat hij lange uren biddend op zijn knieën doorbengt. De laatste jaren lijkt de paus in de greep van de ziekte van Parkinson.

Missie: Johannes Paulus II heeft veel van de wereld gezien. Hij reist ontelbare kilometers om de katholieke delen van de wereldbevolking te bezoeken en om anderen te bekeren. Daarnaast maakt Johannes Paulus II tijd vrij om pelgrims te ontvangen. Inmiddels zijn meer dan 16 miljoen mensen op audiëntie geweest.

Buiten de katholieke kerk wordt Johannes Paulus II gezien als een conservatieve paus. Hij neemt sterke standpunten in tegen abortus en voorbehoedsmiddelen, tegen vrouwelijke priesters, tegen homoseksualiteit en voor een absoluut mannelijk celibaat.

Grapjas: Paus Johannes Paulus II is een intellectueel maar geen wereldvreemde droogstoppel, eerder een joviale grapjas. Op de dag van zijn aanstelling sluit hij op het Sint-Pietersplein zijn laatste toespraak af met de gevleugelde uitspraak "Ik moet nu gaan eten." Een week nadien gaat hij op het Sint-Pietersplein aan het raam staan en zegt tot de verbijsterde toeristen : "U kwam zeker eens kijken of de paus thuis was? Welnu, ik ben thuis."

Opmerkelijk: Johannes Paulus II ontvangt een gouden plaat voor zijn in 1999 uitgebrachte cd 'Abbà Pater'. Op de cd zijn gebeden van de paus op muziek gezet. Alleen het 'Onze Vader' zingt de paus zelf.

(Bronnen: Katholiek Nieuwsblad, Vatican.va, Katholieke Universiteit Leuven, Abbapater.com)