Edoeard Sjevardnadze

Is: Ex-president van de Republiek Georgië.

Persoonlijk: Edoeard Sjevardnadze wordt geboren op 25 januari 1928 in het dorp Mamati, een dorp nabij de Zwarte Zee. Hij is het vijfde en jongste kind in een boerenfamilie, die hoopt dat hij het tot dokter zal schoppen. In plaats daarvan kiest de ambitieuze Edoeard voor een politieke carrière. Hij is getrouwd met Nanuli Shevardnadze met wie hij twee kinderen heeft. Zijn dochter, Manana Sjevardnadze, is directeur van de Georgische TV-Films Studio. Zoon Paata Sjevardnadze is hoofd van de UNESCO-missie.

Politieke carrière: Op zijn twintigste wordt Sjevardnadze lid van de Communistische Partij om vervolgens via de jeugdorganisatie Komsomol op te klimmen tot minister van Binnenlandse Zaken van wat toen nog de Sovjetstaat Georgië is. Sjevardnadze onderscheidt zich door zijn strijd tegen de corrupte bestuurders van die dagen. Hij dwingt hen hun privileges op te geven: auto's en buitenhuizen moeten ze inleveren. Het verschaft hem aanzien bij de partijbonzen in Moskou, die hem in 1972 promoveren tot partijchef in Tbilisi. Onder zijn bewind beleeft Georgië een bescheiden dooi. Voor Sovjetbegrippen is de censuur mild en het culturele klimaat progressief.

Glasnost: Dat moet Michail Gorbatsjov in Sjevardnadze hebben aangetrokken, als hij midden jaren tachtig zijn glasnost en perestrojka lanceert. Gorbatsjov haalt Sjevardnadze naar Moskou en benoemt hem in 1985 tot minister van Buitenlandse Zaken, als welbespraakte opvolger van de bevroren Andrei Gromyko.
Sjevardnadze is de tweede president van Georgië sinds het uiteenvallen van de Sovjet Unie in 1991. In 1992 wordt de toenmalige Georgische president Zviad Gamsakhurdia afgezet en het presidentschap tijdelijk 'afgeschaft'. Sjevardnadze wordt benoemd tot voorzitter van de Georgische staatsraad. Als in november 1995 het presidentschap in ere wordt hersteld, wordt Sjevardnadze met zeventig procent van de stemmen gekozen. In 2000 wordt hij herkozen.

Witte Vos: Dat hij nog twee keer wordt herkozen is te danken of te wijten aan zijn gave spelers tegen elkaar uit te spelen. De Witte Vos, luidt zijn bijnaam. De Russen haten hem om zijn rol in het tijdperk-Gorbatsjov en president Poetin kan zijn naam lang niet zonder hoorbaar misprijzen uitspreken. Maar Rusland had hem ook nodig, net zoals de Amerikanen hem nodig hadden in het politieke spel om invloed op de Kaukasus. Georgië grenst aan Rusland waar dat het meest kwetsbaar is, Tsjetsjenië, en wordt transitland voor de olie uit Azerbajdzjan. Niet voor niets hebben de Russen veel geld geïnvesteerd in de energievoorziening van het land ­die ze inmiddels geheel controleren.

Opspraak: In november 2003 komt Sjevardnadze in opspraak als hij claimt de verkiezingen te hebben gewonnen. De oppositie meent dat er sprake is geweest van verkiezingsfraude en dringt aan op het vertrek van Sjevardnadze.

Dictator: Sjevardnadze krijgt meer en meer kritiek. De man met het engelenhaar en de kalme stem, is als president niet geslaagd. Hij is niet geslaagd omdat de Georgiërs er sinds zijn aantreden niet op vooruit zijn gegaan. Het gemiddelde inkomen per maand is met dertig dollar niet hoger dan elf jaar geleden, toen Sjevardnadze aantrad. De fabrieksschoorstenen, die ophielden met roken toen het land onafhankelijk werd, roken nog steeds niet. De territoriale problemen zijn niet opgelost: Abchazië, dat zich elf jaar geleden vrijvocht, is nog altijd niet onder Georgisch gezag teruggekeerd en 200.000 vluchtelingen wonen al elf jaar in onderkomens die allang niet provisorisch meer zijn. Ook in Zuid-Ossetië en Adzjarië heeft het centrale gezag niks te zeggen. Corruptie, anarchie, een Pankisi-kloof waar de Tsjetsjenen hun wapens halen en hun gewonden onderbrengen, bron van constante Russische ergernis ­en de emigratie van bijna een kwart van de bevolking, al die problemen heeft Edoeard Sjevardnadze niet kunnen oplossen. En dus is hij voor veel Georgiërs een dictator.

Fluwelen revolutie: Op 22 november kondigt de president de staat van beleg af nadat honderden aanhangers van oppositieleider Saakasjvili het parlement binnendringen. Na de bestorming van het parlement neemt Saakasjvili het spreekgestoelte over en zegt dat er een 'fluwelen revolutie' plaatsvindt in Georgië. Sjevardnadze is volgens de oppositie uit zijn functie gezet. Zijn taken worden overgenomen door de vrouwelijke parlementsvoorzitter, Nino Boerdzjanadze, die zelf ook lid is van de oppositie.

Toekomst: Sjevardnadze wil de rest van zijn leven wijden aan schrijven. Of hij voor elf miljoen dollar een huis in Duitsland heeft gekocht, is onduidelijk. Zijn maandsalaris bedroeg 190 dollar. "Maar ik krijg ook auteursrechten van mijn boeken. Ik ben geen arm man', zei hij onlangs. Iedereen echter weet dat hij en zijn familie,­ vooral zijn dochter Manana die de filmindustrie en de staats-tv beheerste, zichzelf ook hebben verrijkt.

(Bronnen: Parool, NRC)