'Slecht nieuws voor de slachtoffers van gifafval'

Zo begint de sombere mail die correspondent Saskia Dekkers ontvangt van de Britse advocaat Martin Day. Hij vertegenwoordigt de dertigduizend Ivoriaanse slachtoffers in hun strijd tegen multinational Trafigura.

 
Dumpplaatsen
Drie jaar geleden werd giftig afval van het door Trafigura gecharterde schip de Probo Koala gedumpt in Ivoorkust. NOVA heeft sindsdien regelmatig bericht over de bewoners van het dorpje Djibi. Zij wonen naast een van de dumpplaatsen en een deel van het afval is nog steeds niet opgeruimd.

Schuld
In september vorig jaar wordt er een schikking getroffen. De inhoud van het akkoord moet geheim blijven. Trafigura bekent geen schuld maar betaalt dertig miljoen euro aan de slachtoffers. Maar hoe deel je geld uit aan tienduizenden Ivorianen? Vaak hebben ze niet eens een adres, laat staan een bankrekening. Martin Day besluit tot een systeem van bankpasjes: de eerste week krijgt iedereen een pincode, de week erna een gloednieuw bankpasje van SGBCI, de bank in Abidjan die het geld beheert.

Vertegenwoordiger
Maar de pincodes zijn nauwelijks uitgedeeld als er grote consternatie ontstaat. Claude Gohourou, tot voor kort een van de lokale medewerkers van de Britse advocaat (hij accepteert daar zelfs geld voor) verklaart plotseling dat hij de vertegenwoordiger van alle slachtoffers is. Want zo vertelt hij me: “Martin Day vertrouw ik niet meer als advocaat. De overeenkomst met Trafigura moet openbaar worden gemaakt, het geld wil ik zelf uitdelen.”

Bevriezing bankrekening
Gohourou, een gewone Ivoriaan, kan het zich plotseling permitteren om advocaten in de hand te nemen, zelfs uit Frankrijk. Hij start een rechtszaak en eist een onmiddellijke bevriezing van de bankrekening. Uiteindelijk krijgt hij het in november voor elkaar dat het geld niet mag worden uitgedeeld door Martin Day.

Amnesty
Tot woede van de slachtoffers. In Abidjan wonen we persconferenties en demonstraties bij, met steeds dezelfde boodschap: "Gohourou is niet te vertrouwen, hij wil ons geld hebben". De Britse advocaat gaat in hoger beroep, gebruikt getuigenissen van rechter MacDuff (die de schikking begeleidde) en van twintigduizend slachtoffers. Hij probeert duidelijk te maken dat hij de enige vertegenwoordiger is van zijn cliënten. Zelfs Amnesty International roept de Ivoriaanse staat op om de uitbetaling door te laten gaan.

Mr. Big
Maar dan is al duidelijk dat Gohourou niet alleen handelt. Achter de eenvoudige Ivoriaan, vershuilt zich een Mr. Big, iemand dicht bij de allerhoogste macht waar je maar beter ver vandaan kunt blijven, zo word ik gewaarschuwd.

Akkoord
Nu besluit het Ivoriaanse Hof van Appel dat de dertig miljoen euro binnen vandaag nog moet worden overgemaakt naar Gohourou. Er is zelfs geen tijd om een beroep af te wachten. Advocaat Day vreest dat het geld dit weekend al is verdwenen. De Ivoriaanse rechter eist ook dat de tekst van het akkoord tussen Trafigura en het Britse advocatenkantoor bekend wordt gemaakt.

Recht
De slachtoffers zijn geschokt. Ze bereiden een persconferentie voor en hebben zoveel mogelijk internationale journalisten uitgenodigd. Ze geloven niet meer in steun uit hun eigen land. Martin Day noemt het de meest deprimerende beslissing uit zijn carrière. Hij denkt dat de dertigduizend slachtoffers hun geld nooit zullen zien. En hij weet dat met de schikking (en de betaling van Trafigura) de dertigduizend slachtoffers nooit meer hun recht kunnen halen bij de multinational.

Bekijk ook:
Slachoffers kregen nog geen cent
Lees ook:
De tekst van advocaat Martin Day en Franse advocaten gaan helpen