NOVA vergelijkt

Beeld: Laut Rosenbaum

Vergelijk hier de standpunten van de acht partijen die in de aanloop naar de verkiezingen bij NOVA te gast zijn. Klik op een onderwerp om de standpunten te zien.

Bezuinigingen

Alle partijen willen fors bezuinigen. Zoals onderstaand overzicht laat zien, gaat de VVD met 20 miljard euro daarmee het verst; de SP bezuinigt met 10 miljard het minst.

Wonen / Woningprijzen

Partij	Huizenprijzen	Huurprijzen	Hypotheekrenteaftrek
CDA	-1%	+5%	Ongewijzigd (breekpunt)
PvdA	-7%	+1%	Hypotheekrenteaftrek afbouwen tot 30 procent
SP	-6%	-3%	Aftrek geleidelijk beperken tot 42%, maximale hypotheeksom 350.000 euro
VVD	-2%	+1%	Ongewijzigd
PVV	0%	0%	Ongewijzigd
GL	-6%	+6%	Vanaf 2015 afbouwen tot max. hypotheeksom van 1 mln euro. Daarna geleidelijk afbouwen tot 0 in 2040
CU	-5%	+6%	Maximale hypotheeksom 7,5 ton; voor nieuwe woningbezitters verlagen tot 42 procent; op termijn voor iedereen tot 30 procent verlagen
D66	-10%	+10%	In 22 jaar aftrek verlagen tot 30 procent (hervormen hypotheekrenteaftrek is breekpunt)

Openbaar bestuur

Het in verkiezingstijd zeggen te streven naar een kleinere overheid, bijvoorbeeld door ministeries samen te voegen, is van alle tijden. Ook nu streven alle partijen in hun verkiezingsprogramma naar vermindering van het aantal ambtenaren. CDA, SP, VVD, CU en D66 streven ook naar een vermindering van het aantal ministeries. Het Centraal Plan Bureau (CPB), dat de verkiezingsprogramma’s doorrekende, twijfelt aan de plannen voor een kleinere overheid; volgens het CPB is het moeilijk om de overheid kleiner te maken. “We betwijfelen of dat helemaal haalbaar is”, aldus directeur Coen Teulings. Ook kabinet-Balkenende IV was van plan om het aantal ambtenaren te verminderen, wat niet is gelukt.
Partij	Maatregelen
CDA	Aantal ministeries verminderen; wachtgeldregeling politici en bijzonder arbeidsrecht voor ambtenaren afschaffen
PvdA	Bestuurslagen verminderen; door de gemeenteraad gekozen burgemeester
SP	Minder ministeries; waterschappen afschaffen; Kon. Huis betaalt privékosten en belasting; minder externen bij overheid
VVD	25% minder ambtenaren; Tweede Kamer en Eerste Kamer verkleinen; minder ministeries; Randstad wordt een provincie; gekozen burgemeester
PVV	20% minder ambtenaren; salarisverlaging bewindslieden en Kamerleden; afschaffen Eerste Kamer
GL	Afschaffen Eerste Kamer; koningshuis krijgt puur ceremoniële functie; Staten-Generaal kiest de premier
CU	Minder ministeries; ministerie voor Jeugd en Gezin blijft
D66	Minder ministeries; speciale arbeidsrecht voor ambtenaren afschaffen; meer macht bij de gemeenten; provincies hervormen tot landsdelen

Koopkracht / werkgelegenheid / AOW 

Partij	AOW
CDA	In 2015 verhogen naar 66 jaar; in 2020 naar 67 jaar
PvdA	In 2020 verhogen naar 66 jaar; in 2025 naar 67 jaar. Vervroegd pensioen ook mogelijk voor lagere inkomens*
SP	Blijft 65 jaar
VVD	Verhogen naar 67 jaar; mensen die 40-45 jaar hebben gewerkt worden ontzien
PVV	Blijft 65 jaar (breekpunt)
GL	AOW koppelen aan arbeidsverleden; AOW na 45 jaar arbeid
CU	Vanaf 2015 met één maand per jaar en vanaf 2020 met twee maanden per jaar verhogen naar 67 jaar
D66	Per direct met twee maanden per jaar verhogen naar 67 jaar

* De PvdA heeft aan het CPB andere jaartallen doorgegeven dan in het verkiezingsprogramma staan. De jaartallen zoals ze hier zijn vermeld komen uit het verkiezingsprogramma; de percentages over de koopkracht en de werkgelegenheid zijn gebaseerd op de narekening van het CPB.

Onderwijs / studiefinanciering

Op CDA, PVV en SGP na investeren alle partijen in onderwijs. De bedragen lopen uiteen van 0,6 miljard euro (SP) tot 2,2 miljard euro (D66). De studiefinanciering en de studenten-OV-jaarkaart vormen al langere tijd onderwerp van discussie. D66, VVD en PvdA pleiten nu om het huidige systeem om te buigen naar een sociaal leenstelsel, waarbij de studiefinanciering (die nu omgezet wordt in een schenking bij afronding van de studie) omgezet wordt in een lening. SP, CDA, PVV en CU laten het systeem ongewijzigd; bij GroenLinks gaat de ‘stufi’ zelfs omhoog.
Partij	Studiefinanciering
CDA	Ongewijzigd; hoger collegegeld voor trage studenten
PvdA	Wordt sociaal leenstelsel
SP	Ongewijzigd
VVD	Wordt sociaal leenstelsel
PVV	Ongewijzigd
GL	Omhoog (de verhoging wordt betaald uit een inkomensafhankelijke hogeronderwijsbelasting voor afgestudeerden)
CU	Ongewijzigd; collegegeld voor master stijgt
D66	Wordt sociaal leenstelsel

Gezondheidszorg

Het eigen risico houdt in dat de verzekerde een vastgesteld bedrag uit eigen zak moet betalen als hij zorgkosten maakt, bijvoorbeeld bij bezoek aan een specialist. Dit is een vast bedrag, dat voor 2010 is vastgesteld op 165 euro.
Bij de SP verdwijnt het eigen risico helemaal. De PvdA, GroenLinks, ChristenUnie en D66 maken het eigen risico afhankelijk van het inkomen. Bij CDA, VVD en PVV blijft het eigen risico voor iedereen gelijk. Op de SP en (gedeeltelijk) GroenLinks na stijgt het eigen risico bij alle partijen.

Milieu / energie

Partij	Aandeel duurzame energie in 2020 (bovenop het reeds vastgestelde percentage)	Kernenergie
CDA	+7%	voor
PvdA	+11%	tegen
SP	+7%	tegen
VVD	-1%	voor
PVV	-1%	voor
GL	+10%	tegen
CU	+11%	tegen
D66	+11%	tegen