'Aldert is gewoon van het dak geschoten'

Voor het eerst sinds hun zonen door eigen vuur in Afghanistan om het leven kwamen, doen de ouders van Wesley Schol en Aldert Poortema hun verhaal. In NOVA vertellen ze wat hun onderzoek naar de ware toedracht rond het vuurgevecht in Uruzgan heeft opgeleverd.

Boordkanon
Belangrijkste conclusies: Er was geen sprake van vuurgevechten met de Taliban toen Wesley en Aldert werden doodgeschoten en commandanten hebben nagelaten goed te checken waar de Nederlandse eenheden zich precies bevonden. “Met een boordkanon is er op ons kind geschoten. Terwijl onze zoon net rustig op het dak stond te praten met zijn maat over zijn toekomst. Als er vuurgevechten zijn ga je niet rustig staan praten over je toekomst", aldus Marjan Poortema in NOVA.

Bevel
Op 12 januari 2008 komen Aldert en Wesley door kogels van een andere Nederlandse compagnie om het leven. Uit het onderzoek van de ouders komt het volgende beeld naar voren : Aldert enWesley horen bij de C-compagnie. Samen met de A-compagnie zijn ze op patrouille in Deh Rawood. Voordat het avond wordt nemen ze posities in, zo’n 800 meter van elkaar verwijderd. De A-compagnie beschikt over YPR voertuig met een boordkanon. De boordschutter krijgt Aldert en een collega die wachtlopen op het plat dak van een huis, 800 meter verderop dus, in zijn vizier. Maar hij ziet niet dat het Nederlandse militairen zijn. Nadat Aldert en z’n collega een half uur zijn bekeken door de boordschutter, krijgt hij het bevel om te schieten. Bij het tweede salvo wordt Aldert geraakt.

Opdracht
Uit de rapporten over de communicatie tussen de Nederlanders staat dat er uiteindelijk opdracht tot vuren werd gegeven omdat ‘locals ‘s nachts niet op de daken horen te zitten’. Gerard Schol: “Die horen niet op het dak, dus schiet ze er maar af. Zo ga je blijk baar met mensen om”.

Kwaad
“Toen is gewoon besloten: locals horen niet op het dak”, zegt Hans Poortema. “Toen is Aldert met een boordkanon, 25 mm, dat is niet niks, gewoon van het dak geschoten. Terwijl hij zelf niks deed op dat moment. Dan ben je kwaad heel kwaad”.

Geraakt
Van collega’s die erbij waren hoorden de ouders wat er precies gebeurd is: Nadat Aldert geraakt is wil Wesley, die klaar stond om de wacht over te nemen, zijn collega van het dak halen “Wesley heeft zijn jas uitgegooid en geroepen, nou fock it, maar ik ga hem halen”, zegt Christa Schol. “En hij is het dak over gerend tussen de kogels door, hij heeft dat ook wel gered. Maar net op het moment dat hij omhoog gaat om Aldert te verplaatsen, is ie zelf geraakt”.

Paniek
Pas na de schoten op Aldert en Wesley ontstaat er een fel vuurgevecht tussen de twee Nederlandse posten. Op dat moment is er geen Taliban bij betrokken. Marjan Poortema: “Er is paniek uitgebroken, maar toen is het een onrustige nacht geworden, maar puur door de Nederlanders zelf”.

Doodgeschoten
Er vallen meer slachtoffers. De collega’s van Aldert en Wesley schieten richting de andere Nederlandse compagnie, de A-compagnie en raken Mark van de Kuilen, die zijn beide benen verliest. In de A-compagnie is de paniek zo groot dat ook twee bevriende Afghaanse ISAF-strijders worden doodgeschoten. Ze worden niet herkend, de Nederlanders denken dat het binnendringende Talibanstrijders zijn.

Fouten
Volgens de ouders, die jarenlang samen met hun advocaat onderzoek hebben gedaan, hebben de commandanten onvoldoende gecheckt wie zich waar bevond. En nog tal van andere fouten gemaakt. Het Openbaar Ministerie deed destijds onderzoek naar de zaak maar kwam al vrij snel tot de conclusie dat er weliswaar fouten zijn gemaakt, maar dat het niemand strafrechtelijk valt te verwijten.

Onderzoek
De ouders gingen daartegen vandaag in beroep bij het Hof en kregen steun uit onverwachte hoek. Ook de advocaat-generaal van het Openbaar Ministerie vindt nu dat het onderzoek onvoldoende en onvolledig was, en wil dat er opnieuw naar gekeken wordt. Over zes weken beslist het hof of het onderzoek heropend wordt met de Nederlandse militairen als verdachten.