Balkenende kreeg geheim Irak-rapport van Blair

'For your eyes only', was de boodschap bij het rapport dat premier Balkenende vorig jaar september van de Britse premier Blair kreeg over de Iraakse massavernietigingswapens. En aan die afspraak hield Balkenende zich. Hij vertelde niemand over het rapport, zelfs zijn eigen minister van Buitenlandse Zaken niet.

De oppositie in de Tweede Kamer was verbijsterd toen ze het donderdag te horen kreeg. De geheime rapporten die Balkenende kreeg vormden de basis voor de omstreden Britse conclusie dat Irak in staat geacht moest worden om binnen 45 minuten een raket met een massavernietigingswapens te lanceren die Turkije of Cyprus zou kunnen bereiken.

In Groot-Brittannië woedt momenteel een fel debat over de vraag of dit rapport is aangedikt om zo de publieke opinie achter de oorlog tegen Irak te krijgen. Balkenende zei donderdag dat het rapport van Blair 'niet doorslaggevend' was in de bepaling van het Nederlands kabinetsstandpunt in de kwestie-Irak. Het was een van de bronnen waarop het kabinet zijn oordeel heeft gevormd.

Balkenende zei dat hij de Britse premier beloofd had niet over het dossier te spreken. Pas woensdagavond vertelde hij minister De Hoop Scheffer van Buitenlandse Zaken over het bestaan van het rapport, maar niet over de inhoud. De Hoop Scheffer 'was gaan bellen' naar aanleiding van een bericht in de Financial Times, waarin gemeld werd dat Nederland een conceptversie van het '45-minuten-rapport' zou hebben gehad.

Het definitieve rapport werd op 25 september gepubliceerd. Volgens Balkenende was er op het moment dat hij het rapport van Blair ontving, nog geen sprake van oorlog, maar zat de Nederlandse regering nog volop op het spoor van de VN-resoluties en wapeninspecties. De linkse oppositie in de Tweede Kamer, maar ook regeringspartij D66, was verbijsterd over de onthulling over het geheime Irak-dossier, die kwam aan het einde van een lang Kamerdebat over Irak. Hoe kon het dat de premier informatie die cruciaal was voor de opstelling van Nederland in de naderende oorlog tegen Irak, volstrekt verborgen hield voor de meest betrokken ministers?

Een poging van de drie partijen om de premier op het matje te roepen, liep echter stuk op de onwil van de rest van de Kamer, met uitzondering van D66. Zij hadden geen behoefte aan een toelichting van de premier. De Hoop Scheffer had hen op een bevredigende manier duidelijk gemaakt dat Balkenende zijn geheimhoudingsplicht tegenover Blair niet kon doorbreken. Voor PvdA, GroenLinks en SP eindigde het debat daarmee volstrekt onbevredigend.

De drie initiatiefnemers van het debat waren er vooral op uit om duidelijkheid te krijgen of het kabinet niet op basis van misinformatie zijn steun aan de oorlog tegen Irak had uitgesproken. Die misinformatie zou onder andere te maken kunnen hebben met het mogelijk opgepepte rapport van de Britten over de reactietijd van het Irakese leger. De Hoop Scheffer bleef echter herhalen dat Nederland niet op basis van een 'acute dreiging' zijn steun aan de oorlog had gegeven.

Het besluit was in de eerste plaats ingegeven door het feit dat Saddam Hoessein jarenlang had geweigerd gehoor te geven aan resoluties van de Veiligheidsraad om te ontwapenen. "Het kabinet vond dat dat lang genoeg had geduurd," aldus de bewindsman. Minister Kamp (Defensie) weigerde vervolgens in te gaan op vragen van met name PvdA, GroenLinks en D66 om inzicht te geven in het onderzoek van de Nederlandse Militaire Inlichtingen en Veiligheids Dienst (MIVD) naar het Britse rapport.

Hij vreesde dat als hij de kanttekeningen en de nuanceringen van de MIVD aan de Kamer prijs zou geven, de dienst minder scheutig zou worden met informatie. Het zou bovendien gevolgen kunnen hebben voor de uitwisseling van informatie met buitenlandse geheime diensten. De Kamer moest erop vertrouwen dat hij haar volledig en correct had geïnformeerd.

Op één onderwerp kon De Hoop Scheffer de linkse oppositie wel tevreden stellen. Hij zegde toe dat Nederland tijdens het bezoek volgende week van Balkenende en hemzelf aan de Amerikaanse president Bush, met kracht zou aandringen op een grotere rol van de Verenigde Naties bij de wederopbouw van Irak. (Bron: ANP)

(Bron: ANP)