Guantanamo herbergt 'vijandelijke combattanten'

De Amerikaanse militaire basis Guantanamo Bay op Cuba is sinds de oorlog in Afghanistan een internationaal omstreden gevangeniscomplex. Circa 660 gedetineerden uit 42 landen zitten er vast. Het gaat volgens de VS om verdachte leden van het verdreven Talibanregime uit Afghanistan en om strijders van het al-Qaedanetwerk van Osama bin Laden.

Washington beschouwt de gedetineerden als 'vijandelijke combattanten', een omschrijving die in de praktijk betekent dat het niet zou gaan om krijgsgevangenen waarvoor de conventies van Genève gelden. Voor zover bekend is er nog geen enkele aanklacht ingediend tegen een van de verdachte 'terroristen'. Toegang tot familie of advocaten is niet toegestaan.

Het Pentagon heeft al gezegd de gedetineerden "voor onbepaalde tijd'' achter slot en grendel te houden. Uit een recente BBC-documentaire is gebleken dat ondanks Amerikaanse toezeggingen tot verbeteringen de gevangenen nog altijd in een soort kooien zitten. De bewegingsvrijheid is zeer beperkt. Alleen het Internationale Rode Kruis krijgt er toegang.

De Amerikaanse regering kondigde eerder aan dat er militaire rechtbanken komen om gedetineerden van Guant'anamo te berechten. Zes gevangenen, onder wie twee Britten en een Australiër, zouden hiervoor als eersten in aanmerking komen, maar de VS hebben datum noch locatie genoemd. Evenmin is duidelijk hoe de rechtsgang precies procedureel moet verlopen.

Mensenrechtengroepen en advocaten maken zich al vele maanden boos over de gang van zaken. Ze stapten ook naar Amerikaanse rechters, maar die bepaalden dat ze geen bevoegdheid hebben te oordelen over de detentie van buitenlanders op een basis die formeel niet op Amerikaans grondgebied zou staan. Guantanamo, 'gehuurd' van Cuba, is daarmee een soort juridisch zwart gat geworden.

Het Amerikaanse federale Hooggerechtshof zal nu voor het eerst sinds het begin van de 'internationale strijd tegen terrorisme' een oordeel vellen over de werkwijze van de regering-Bush. Centraal staat de vraag of lagere Amerikaanse rechtbanken wel of niet bevoegd zijn om een oordeel uit te spreken in zaken die door Guantanamo-gedetineerden zijn aangespannen. Het zal waarschijnlijk nog wel tot juli 2004 duren voordat het hof uitspraak zal doen.

(Bron: ANP)