'Ondervragers moeten Saddam van zijn stuk brengen'

Om waardevolle informatie van Saddam Hoessein los te peuteren heeft de Amerikaanse minister van Defensie Donald Rumsfeld de CIA met haar specialisten gevraagd de ondervraging van de oud-dictator op zich te nemen. Door middel van list, bedrog, zachte en harde druk en mogelijk zelfs onderhandelingen moet de voormalige Iraakse leider over de streep getrokken worden waardevolle gegevens prijs te geven.

Het CIA team van ondervragers, bedieners van leugendetectoren en psychiaters hebben in grote lijnen een plan voor de ondervraging opgesteld waar ze de komenden maanden vooruit kan, meldden diverse media op gezag van bronnen binnen de Amerikaanse overheid. In het 'behandelplan' staat onder meer op "welke knoppen gedrukt moet worden'', aldus een door The Washington Post opgevoerde functionaris.

Ook heeft het team de beschikking over een lijst met zogenoemde controlevragen die nuttig zijn voor het vaststellen van de mate van medewerking die Saddam mogelijkerwijs verleent. Door vragen te stellen waarvan de antwoorden reeds bekend zijn, kan de betrouwbaarheid worden gemeten van de gevangene die zich overigens tot nog toe naar verluidt weinig coöperatief heeft opgesteld.

Toch kunnen de Amerikanen, die door een openbaar proces tegen Saddam Hoessein in tijdnood kunnen raken met hun ondervraging, zich ook mogelijk geconfronteerd zien met een aanbod tot onderhandelingen. Saddam zou kunnen proberen in ruil voor strafvermindering informatie te verstrekken over massavernietigingswapens en de activiteiten van terroristen in zijn land.

"Belangrijk bij Saddam Hoessein is dat de ondervragers hem niet zien als de voormalige president van Irak. Je zal zijn spelletje gaan spelen als je hem behandelt als een staatshoofd'', zo waarschuwt voormalig CIA-ondervrager John Rothrock tegen vermeende aanbiedingen van Saddam. In de aanloop naar de invasie probeerde de dictator ook onderhandelingen aan te gaan om vervolgens keer op keer de boot af te houden.

Ingewijden in ondervragings- en debriefingsprocessen menen dat het destabiliseren van de ondervraagde persoon een belangrijk middel is om echt constructieve medewerking te verkrijgen. Daartoe hebben de CIA'ers een aantal mogelijkheden tot hun beschikking.

"Het is essentieel zijn zelfvertrouwen te ondermijnen en hem afhankelijk te maken van ten minste een persoon'', aldus een voormalige CIA-functionaris bekend met ondervragingen. Naast het gebruikelijke spelletje van 'goede agent en kwade agent' kunnen ook ondervragers worden ingezet die een hogere rang bekleden en die Hoessein direct aanspreken in zijn eigen taal. In een poging het vertrouwen te winnen van de dictator zouden dergelijke ondervragingsofficieren zich sterk afkeurend uit kunnen laten over het Amerikaanse optreden.

Ook misleiding door het gebruik van valse decors en vermommingen om de ondervraagde te laten denken dat hij elders is ondergebracht kunnen desoriënterend werken voor een ondervraagde. Om een gevangene op het verkeerde been te zetten kan bovendien informatie opzettelijk worden gelekt waaruit de gedaagde zou kunnen opmaken dat zijn naaste medewerkers tegen hem getuigen en hem hebben verraden.

Om gevangenen nog verder onder druk te kunnen zetten, beschikken ondervragers ook nog over minder plezierige instrumenten die volgens het Pentagon echter alleen gebruikt mogen worden met toestemming van hogerhand. Het wakker houden van gedetineerden is bijvoorbeeld een van de mogelijkheden om iemand te breken. Verder spreken functionarissen van de CIA slechts over "technieken die zich in het verleden al hebben bewezen'' en die niet in strijd zijn met de mensenrechten. Het Pentagon en de CIA spraken in het verleden al expliciet tegen dat marteling wordt gebruikt tegen gevangen terroristen of gedetineerden uit Irak.

Volgens het Britse boulevardblad The Sun bedienen de Amerikaanse ondervragers van Saddam Hoessein zich ook nog van de gruwelijkheden die in opdracht van de dictator zelf in Irak werden begaan. De gevangene zou videobeelden voorgeschoteld krijgen van martelingen, executies, massagraven en het gebruik van strijdgassen onder zijn regime. Onder zijn schrikbewind liet Saddam deze beelden maken om ze vervolgens naar de familieleden van zijn slachtoffers te zenden.

(Bron: Bengt van Zwol, ANP)