Coalitie draagt vervroegd macht aan Irakezen over

Twee dagen eerder dan op de agenda stond, heeft de internationale coalitie maandag de soevereiniteit aan een Iraakse interim-regering overgedragen. Enkele uren na de sobere ceremonie werden interim-president Ghazi al-Yawar en premier Iyad Allawi in Bagdad beëdigd.

Allawi riep zijn landgenoten in een televisietoespraak op zich te verenigen in de strijd tegen "de buitenlandse terroristen die onze kinderen vermoorden en het land verwoesten".

De vervroegde machtsoverdracht was een initiatief van Allawi die daarmee opstandelingen met plannen voor aanslagen te vlug af wilde zijn. De plechtigheid had plaats in de zwaarbewaakte, groene veiligheidszone' in Bagdad. Ten overstaan van enkele tientallen politici, diplomaten en journalisten overhandigde de Amerikaanse bewindvoerder in Irak, Paul Bremer, een brief van president Bush aan de aanwezige Iraakse functionarissen. De soevereiniteitsoverdracht was daarmee een feit.

Kort daarna verliet Bremer Irak per vliegtuig. De diplomaat voerde namens de Verenigde Staten dertien maanden lang het bewind over Irak. De nieuwe ambassadeur John Negroponte is de nu de hoogste vertegenwoordiger van de Verenigdse Staten in Irak. Negroponte arriveerde maandagavond in het land.

Bush en zijn belangrijkste bondgenoot in de oorlog tegen het regime van Saddam Hoessein, de Britse premier Blair, legden op een NAVO-top in de Turkse stad Istanbul een verklaring af. Bush zei dat het Amerikaanse leger "zo lang als nodig" in Irak zal blijven, maar niet langer dan dat. Blair verklaarde dat Irak zich aan "de frontlijn" van de oorlog tegen het terrorisme bevindt.

Blair, Bush en de andere regeringsleiders van landen met militairen in Irak waren vooraf op de hoogte gesteld van de vervroegde machtsoverdracht. De Franse president Chirac hoorde er pas van tijdens Bush' officiële aankondiging. "Andere stappen moeten volgen en Frankrijk wenst de interim-regering en het Iraakse volk succes'', aldus de woordvoerster van Chirac.

Moskou hield zich op de vlakte. Plaatsvervangend minister van Buitenlandse Zaken Fedotov zei dat zijn land openstaat voor het leggen van nieuwe contacten met de nieuwe Iraakse regering. Peking riep de Verenigde Naties op een grote rol te spelen in het herstel van de stabiliteit in het land.

De Arabische Liga reageerde voorzichtig. Secretaris-generaal Amr Moussa sprak de hoop uit dat de Iraakse interim-regering inderdaad in staat wordt gesteld soevererein te handelen.

De Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken Bot liet bij monde van een woordvoerder vanaf de NAVO-top in Istanbul weten dat het verstandig was geweest de machtsoverdracht naar voren te halen. De commandant van de Nederlandse militairen in Irak, luitenant-kolonel R. Van Harskamp, deelt die opvatting. Hij sprak van een "slimme zet".

Deskundigen betwijfelen of het interim-bewind in staat is de opstandelingen te bestrijden. De veiligheidsdiensten en politie lijken niet opgewassen tegen hun taak. De personele en materiële tekorten zijn enorm.

De Verenigde Staten houden voorlopig hun omvangrijke militaire macht in Irak om de stabiliteit en veiligheid te helpen garanderen. De interim-regering van Allawi krijgt geen enkele zeggenschap over de troepen. Ze kan alleen vragen om hun terugtrekking, maar heeft laten weten dat op korte termijn niet te doen.

De Amerikanen hebben maandag ook formeel Saddam Hoessein overgedragen aan de Iraakse justitie. De Amerikanen nemen voorlopig nog wel de bewaking van de voormalige dictator op zich.

Voor de interim-regering en de internationale coalitie leek de soevereiniteisoverdracht aanvankelijk een extra feestelijke tintje te krijgen. Geruchten deden de ronde dat de Jordaanse topterrorist Abu Musab al-Zarqawi was gearresteerd. Al-Zarqawi zou verantwoordelijk zijn voor een reeks zelfmoordaanslagen in Irak en het onthoofden van enkele buitenlandse gijzelaars. Een Amerikaanse woordvoerder sprak later op de dag tegen dat al-Zarqawi was opgepakt.

(Bron: ANP/AFP/RTR)