Basisinkomen tegen sloop sociale zekerheid

De uitkeringen voor studenten, werklozen, arbeidsongeschikten en ouderen moeten worden vervangen door een basisuitkering. Naast deze voorziening van de overheid dienen Nederlanders zich individueel of groepsgewijs bij te verzekeren. Het nieuwe stelsel moet een einde maken aan de afbraak van de sociale zekerheid.

Dat schrijven onder anderen FNV-bestuurder Heerts, SER-voorzitter Wijffels, voorzitter Fischer van het Verbond van Verzekeraars, De Leij van werkgeversvereniging AWVN en voorzitter Thissen van de vereniging van directeuren van de gemeentelijke sociale diensten vrijdag in de Volkskrant.

In de laatste decennia ziet de regering de sociale zekerheid vooral als een kostenpost waarop flink te bezuinigingen valt, aldus de groep. Zij wil echter een systeem dat mensen stimuleert om zo veel mogelijk aan het werk te gaan en om voortdurend hun kennis bij te spijkeren.

De groep bepleit een publieke basisvoorziening voor drie levensfases. In de eerste fase moet de overheid het recht op scholing tot bachelorsniveau financieel garanderen tot het derde studiejaar. Wie eerder met zijn studie stopt, krijgt het overblijvende studiebedrag bijgeschreven op zijn persoonlijke levenslooprekening.

In de tweede levensperiode kunnen burgers met deze rekening bijvoorbeeld zorgverlof financieren, of prepensioen. Wie tijdens het werkzame leven werkloos of arbeidsongeschikt wordt, ontvangt een basisuitkering. Die kan met CAO- of bedrijfsregelingen worden aangevuld. Langdurig werklozen krijgen een bovenminimale uitkering.

In de laatste levensfase moet de regering opnieuw een basisuitkering garanderen. Die minimale AOW kan per CAO of bedrijf worden aangevuld.

Minister De Geus van Sociale Zaken spreekt in een reactie van "een interessante bijdrage aan de langetermijn-discussie". De centrale rol die de groep toekent aan de levensloopregeling, onderstreept volgens de CDA-bewindsman de noodzaak om snel met die regeling te beginnen.

CDA-Kamerlid Verburg vindt het voorstel "een boeiende gedachte om nader uit te werken". Daarbij zou de levensloopregeling een belangrijke rol kunnen spelen. Die regeling zou dan royaler moeten worden uitgewerkt dan waarmee het kabinet nu komt. Ook het feit dat deinitiatiefnemers een link leggen tussen de basisuitkering en de noodzaak van permanente scholing spreekt Verburg aan. De ideeën vergen volgens haar wel eerst nadere studie.

D66-kamerlid Bakker noemt de voorstellen "heel interessant". "Je kunt dit niet volgend jaar doen, want er zitten allerlei haken en ogen aan. Ik vind wel dat het kabinet het nader moet uitwerken, zodat we er voor de volgende kabinetsperiode over kunnen praten."

Ook PvdA-Kamerlid Crone noemt het pleidooi van de groep "een positieve bijdrage aan het debat". Een systeem met een basisuitkering waarop collectief en individueel aanvullingen mogelijk zijn, is volgens hem veel beter dan de levensloopregeling die het kabinet voorstelt. Die biedt volgens hem alleen ruimte voor individueel sparen en is daardoor niet aantrekkelijk voor de lage- en middeninkomens. Crone wil snel een debat met het kabinet over de kwestie.

Bestuurder Heerts van vakcentrale FNV erkent dat de groep niet gesproken heeft over de financiering van de basisuitkering. Bovendien wil hij dat de overheid verantwoordelijk blijft voor aanvullingen op het inkomen bij werkloosheid en arbeidsongeschiktheid. Heerts benadrukt dat het manifest geen oplossing probeert te bieden voor het huidige conflict tussen het kabinet en de vakbeweging over de bezuinigingen in de sociale zekerheid.

Het concept van een basisverzekering dateert al uit de jaren tachtig. Begin 2001 kwam de FNV er nog eens mee. De basisuitkering zou op den duur alle bestaande minimumregelingen, zoals de bijstand en de AOW, moeten vervangen. Op die manier zou het niveau van het minimum omhoog moeten.

Het nieuwe stelsel voor de ziektekosten dat op 1 januari 2006 ingaat, is al een variant van het basisstelsel. Het ziekenfonds verdwijnt dan en er komt een verplichte basisverzekering voor iedereen.

(Bron : ANP)