Dit is het NOVA-archief. Vind en bekijk de NOVA-reportages, dossiers, en opinie-artikelen.

Commentaar van de hoofdredactie - De PvdA, de dissidenten en de pers

28 apr 06

Hij was jarenlang een buitenbeentje in de PvdA-fractie. Stemde met een beroep op zijn geweten tegen de euthanasiewet en het homohuwelijk en keerde zich tegen de militaire aanval op Joegoslavië.


Thanasis Apostolou. Griek, christen en Kamerlid voor de PvdA van 1989 tot 2002. Zijn afwijkende stemgedrag leidde in de Melkert-jaren tot gemor in de fractie en uiteindelijk tot het vertrek van Apostolou zelf omdat zijn partij hem op een onverkiesbare plek parkeerde. De jaren van Melkert en Apostolou zijn voorbij, maar het vraagstuk van de buitenbeentjes in de politiek dient zich sterker aan dan ooit.
De 'allochtone stem' is bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen goeddeels bij de PvdA neergeslagen. Vooral in de grote steden zijn er door voorkeurstemmen heel wat raadsleden van vooral Turkse en Marokkaanse, veelal islamitische komaf bijgekomen. En de kans is groot dat het volgend jaar bij de Tweede-Kamerverkiezingen net zo zal gaan. Het betekent dat de PvdA steeds meer rekening zal moeten houden met de stem van de islamitische kiezer, en dus met afwijkende standpunten.

Dat is geen gedurfde veronderstelling. Ook de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) signaleert dat. In het recente rapport 'Dynamiek in islamitisch activisme' staat te lezen dat islamitische kiezers anders kijken naar bijvoorbeeld het conflict in het Midden-Oosten en de aanvallen op Irak en Afghanistan. En ook dat die manieren van kijken "vroeger of later een politieke vertaling kunnen krijgen".

Niet zo gek dus dat Het Parool op 17 maart, kort na de gemeenteraadsverkiezingen en ruim voor publicatie van het WRR-rapport, Wouter Bos de vraag voorlegt of hij een probleem ziet in die massale steun van allochtonen aan zijn partij. Een vraag die Bos - hij ziet de bui al hangen - pareert met de opmerking die steun juist een positieve doorbraak te vinden, maar na veel duwen en trekken ook de bekentenis oplevert dat hij wel het risico ziet van "onervaren raadsleden" die een "veeleisende achterban op hun nek krijgen".

Die laatste bijzin is voor Het Parool reden voor een stukje op de voorpagina onder de kop 'PvdA met kleurtje is risico'. Ook NOVA doet een duit in het zakje door de opmerking van Bos diezelfde avond voor te leggen aan het kersverse Rotterdamse raadslid Fouad el Haji. Boze reactie van de partijtop, die vindt dat de uitspraak van Bos volkomen uit zijn verband is gerukt. Voorzitter Van Hulten ziet zelfs "racistische trekjes" in de wijze van berichtgeving, die hij bovendien "respectloos jegens allochtonen" noemt. Al neemt hij het woord "racistisch" later terug om het te vervangen door "polariserend".

Het is waar: de boodschap die Wouter Bos wilde uitdragen was juist dat hij, afgezien van wat kleine probleempjes, alleen maar positieve aspecten zag. En het klopt ook dat de pers - Het Parool en NOVA voorop - juist die probleempjes eruit heeft gelicht. Maar met polarisatie of gebrek aan respect, laat staan racisme, heeft dat niets te maken. Het is een oud verhaal. Politici hebben vaak goede redenen problemen te bagatelliseren, weg te praten of zelfs te ontkennen.

Dat de PvdA blij is met de steun van een tot nu toe slecht bereikbare bevolkingsgroep spreekt voor zich. Bos zou wel gek zijn om na zo'n verkiezingswinst van een probleem te spreken. Maar dat betekent niet dat er geen problemen zijn. En het is nu eenmaal de taak van kritische journalisten om door alle mooie woorden heen te prikken en de vinger op de zere plek te leggen. Uiteindelijk kwam, hoe verpakt en omfloerst ook, de bevestiging van Bos zelf. En hij hoeft zichzelf niets te verwijten. Inmiddels weet hij zich gesteund door het WRR-rapport - een wel zeer onverdachte bron, die de PvdA kan helpen eventuele onrust in eigen gelederen te bezweren. Dat is beter dan de pers aan te wijzen als zondebok.

De PvdA weer zal moeten wennen aan de kritische schijnwerpers van de pers, als de partij straks weer in het centrum van de macht opereert. Dat weet Bos ook. Zou het toeval zijn dat de campagneleiding de teugels van de partijdiscipline nu al - een jaar voor de verkiezingen - aanhaalt, zoals blijkt uit een door De Volkskrant geciteerde interne notitie? Daarin staat te lezen dat de pers de PvdA serieuzer zal nemen "als de PvdA de verkiezingen gaat winnen en de premier gaat leveren". En ook dat te interviewen politici met de partijvoorlichters moeten bespreken "hoe de boodschap het best kan worden verwoord".

Het is de ongeschreven wet van elke politieke partij: eendracht maakt macht. Dissident gedrag is niet gewenst en kritiek moet zoveel mogelijk binnenskamers blijven. Toch brengt juist die wetmatigheid met zich mee dat politici met een afwijkend standpunt of interne kritiek de neiging zullen hebben via achterdeurtjes de pers te informeren. Een erecode voor pers en politici, zoals Van Hulten bepleit, zal daar niets aan veranderen. Bos heeft gelijk: de grote opkomst van allochtone kiezers is winst, niet alleen voor de PvdA. Maar niemand zal raar opkijken als de PvdA straks met weemoed terugdenkt aan de tijd dat de fractie maar één dissident telde: die brave Thanasis Apostolou.

 
 

Extra Informatie

  •  
  •  

Het NOVA Archief

Vind en bekijk de reportages die zijn uitgezonden in NOVA in het NOVA-archief.

NOVA Archief