Commentaar van de hoofdredactie - Ayaan & Rita

Er zijn mensen die in de veroordeling van de terrorist Moussaoui, ook wel de twintigste kaper, alleen maar een nieuw bewijs zien dat de regering-Bush zelf achter de aanslagen op 11 september zat.

Een soortgelijke ongerijmdheid doet zich voor in de reacties op wat inmiddels is uitgegroeid tot de nationale kwestie Ayaan Hirsi Ali. Sinds de Zembla-uitzending van afgelopen donderdag is Nederland in de greep geraakt van een Grieks drama met niet alleen Hirsi Ali, maar ook haar partijgenote Rita Verdonk in een hoofdrol.

Het land is verscheurd, om van de VVD maar te zwijgen. Columnisten buitelen over elkaar heen in vlugschriften die vooral heftige emoties verraden: verdriet, woede, agressie, zelfs haat. Diezelfde woede stijgt ook op uit de talrijke reacties van kijkers, die zich tot NOVA richten in bewoordingen die er niet om liegen. "Hebben jullie nou je zin", zo lezen we letterlijk - om maar even om de openlijke scheldpartijen heen te stappen. Wie 'jullie' zijn laat zich makkelijk raden.

Hier worden PvdA, Vara, Zembla en NOVA over één kam geschoren. Kortom: er is hier sprake van een links complot, met als enig doel Hirsi Ali politiek uit te schakelen en, als het even kan, minister Verdonk en de VVD in de problemen te brengen. We kunnen het tegenspreken, maar dat heeft weinig zin. Dat zou, geheel volgens de paradoxale wetten van de complotdenker, de theorie alleen maar bevestigen.

Beter is het wellicht ons te richten tot een andere groep kijkers, die eveneens meent dat NOVA deel uitmaakt van een linkse lobbygroep, maar dan wel een bevriende. Ze staan handenwrijvend langs de kant, en zien met nauw verholen leedvermaak hoe Hirsi Ali door haar eigen politieke vrienden ten val wordt gebracht. Dit zijn de kijkers die NOVA per email bedanken, en manen tot verder speurwerk in VVD-kringen. We moeten hen teleurstellen: er is niets om voor te bedanken, en als we speuren doet Nova dat zonder politieke agenda of bijbedoeling. Dat is een ijzeren principe, bepalend voor de geloofwaardigheid voor een journalistieke rubriek. Wat telt zijn de feiten, de vragen, de waarnemingen.

Eerst de feiten. Wie de uitzending van Zembla vorige week heeft gezien, zal het slagveld rond Ayaan Hirsi Ali niet direct hebben verwacht. De eerste reacties waren ook lauwtjes. Niks nieuws, was ook de eerste schouderophaling van Gerrit Zalm. De onrust sloop pas binnen met het bericht dat er sprake zou zijn van ongelijke behandeling als de leugentjes waarmee Hirsi Ali het land ooit binnenkwam door de vingers zouden worden gezien. Dat zette de schijnwerpers op minister Rita Verdonk, die vrijdag nog zei dat Hirsi Ali niets te vrezen had maar zaterdag een onderzoek naar haar naturalisatie gelastte en twee dagen later al constateerde dat haar Nederlanderschap niet geldig zou zijn.

Een opmerkelijk snelle en harde reactie, die direct te maken heeft met het compromisloze imago van de minister. Een reactie ook die vragen oproept. Een daarvan is waarom dat onderzoek niet eerder is verricht, bijvoorbeeld op het moment dat Hirsi Ali tot het parlement toetrad. Een andere vraag is of Verdonk niet wat erg snel oordeelt. Vragen dus, waarop de komende dagen een antwoord moet komen.

Tenslotte de waarnemingen. Wie de schade overziet, krijgt college over een land dat al sinds 11 september en de moord op Fortuyn in verwarring is. De conclusie zal moeten zijn dat wie zijn heil zoekt in absolute regels en waarheden uiteindelijk het slachtoffer zal zijn van zijn eigen onwrikbaarheid. Dat is de wrange ironie in het drama dat zich nu voltrekt rond Ayaan Hirsi Ali en Rita Verdonk.