Rompkabinet in de maak

De kans is groot dat de koningin premier Jan Peter Balkenende zal vragen na de val van zijn kabinet een rompkabinet te formeren, dat als belangrijkste taak krijgt een begroting voor volgend jaar voor te bereiden en vervroegde verkiezingen uit te schrijven

Een dergelijke aanpak is de wens van de overblijvende regeringspartijen CDA en VVD, die hebben aangegeven hun 'hervormingsagenda' zoveel mogelijk af te maken. Ook Balkenende zei vrijdag na de ministerraad een voorkeur te hebben voor een missionair kabinet, dat een volwaardige begroting voor 2007 kan maken. Ook de Nederlandse missie in de Afghaanse provincie Uruzgan noemde de premier als argument voor een missionaire status.

Fractieleider Gerard van As van de LPF gaf vrijdag te kennen eveneens voorstander te zijn van de komst van een rompkabinet. Ook de werkgeversorganisaties willen een kabinet dat nog knopen kan doorhakken.

Een demissionair kabinet kan in afwachting van de verkiezingen niet meer doen dan 'op de winkel passen'. De Tweede Kamer verklaart dan onderwerpen die omstreden zijn 'controversieel', zodat ze niet behandeld kunnen worden.

Een missionair kabinet kan in de huidige situatie tot stand komen als CDA en VVD een minderheidscoalitie vormen. Het 'rompkabinet' dat hierdoor ontstaat is dan afhankelijk van de steun van oppositiefracties. Dat kan in veel gevallen de LPF zijn. Die steunde het kabinet meestal ook al toen de D66-bewindslieden er deel van uitmaakten.

Rompkabinetten zijn in het verleden diverse malen voorgekomen. De laatste keer was dat begin jaren '80, toen CDA en D66 als Van Agt-3 verder gingen, nadat de PvdA Van Agt-2 had verlaten. De koningin benoemde destijds eerst CDA'er Piet Steenkamp als informateur, waarna beoogd premier Dries van Agt formateur werd. De totale formatie duurde toen twaalf dagen.

De koningin zou ook nu voor een dergelijke route kunnen kiezen, maar ze kan ook Balkenende meteen tot formateur benoemen. Het nieuwe kabinet Balkenende-3 zou dan al binnen enkele dagen zijn regeringsverklaring kunnen afleggen.

Omdat het kabinet niet over een meerderheid in de Tweede kamer beschikt, zal het behoedzaam moeten operen. Dossiers waarover veel meningsverschil bestaat, zoals de plannen voor de publieke omroep en de inburgeringswet, zal het waarschijnlijk niet behandelen.

Wanneer de nieuwe verkiezingen plaatsvinden, hangt af van de opdracht die de koningin aan de (in)formateur meegeeft. Ingewijden houden rekening met verkiezingen in november. De nieuwe begroting kan dan nog in de Kamer worden behandeld. Een latere datum zou te dicht in de buurt komen van 15 mei 2007, de oorspronkelijke verkiezingsdatum.

(Bron: ANP)