Wie zijn de rebellen in de Rode Moskee?

Het lukte de 22-jarige bouwvakker Noorul Hayat, sinds afgelopen dinsdag opgesloten in de Rode Moskee in Islamabad, gisteren om contact te leggen met de buitenwereld.

Via een mobiele telefoon vertelde hij zijn oom dat hij met ongeveer 250 andere gijzelaars wordt vastgehouden in de kelder van het gebedshuis. Ze hadden nog voldoende voedsel en water om zich te wassen voor het gebed. Een van hen was doodgeschoten toen hij probeerde te vluchten, vertelde zijn oom aan journalisten.

De Pakistaanse regering heeft geen idee wie, en hoe sterk, haar tegenstander in de nu zeven dagen durende belegering is. Wel is duidelijk dat de kans op een vreedzame oplossing voor de crisis die nu 24 levens heeft gekost met de dag afneemt. Journalisten en moslimgeestelijken die proberen te bemiddelen worden op steeds grotere afstand gehouden. Zaterdag richtte president Pervez Musharraf, die in de Pakistaanse pers wordt geprezen om zijn voorzichtige aanpak van de crisis, zich voor het eerst direct tot de mensen in de moskee: "We [de regering] zijn geduldig geweest. Degenen die nog binnen zijn moeten naar buiten komen en zich overgeven. Als ze dat niet doen [..] zullen ze worden gedood". De leider van de moskee, Abdul Rashid Ghazi, antwoordde het martelaarschap te verkiezen.

Ghazi is opgeleid tot historicus en werkte korte tijd voor Unesco, de cultuurorganisatie van de VN. Met zijn broer Abdul Aziz nam hij in 1998 de leiding van de Rode Moskee over van zijn vader, toen die werd doodgeschoten waarschijnlijk door een rivaliserende islamitische groep. De radicalisering van de broers moet daarna hebben plaatsgevonden.

In de afgelopen zes maanden hebben hun studenten muziek- en videowinkels aangevallen en vermeende bordeelhouders ontvoerd, in hun missie voor landelijke invoering van de shari'a, het islamitisch recht. Praktijken die de laatste jaren gebruikelijk zijn in de tribale grensregio met Afghanistan, maar in de hoofdstad nauwelijks voorkwamen. Abdul Aziz werd vorige week gearresteerd.

Minister van Religieuze Zaken Ijaz ul-Haq zei dit weekeinde dat fanatieke militanten, "terroristen die in binnen- en buitenland worden gezocht", de macht over de moskee van Ghazi hebben overgenomen. "De Jamia Hafsa [een gelieerde koranschool] en de moskee zijn nu in handen van de militanten van wie de broers bescherming hadden gevraagd." Volgens hem hebben vijf van hen nu de leiding. Eerder zei ul-Haq dat 250 militanten de strijd aanvoerden.

Ul-Haq en Musharraf beschuldigden de verboden islamitische organisatie Jaish-e-Mohammad, die strijdt in Kashmir en banden zou hebben met Al-Qaeda. Een anonieme militaire functionaris vertelde het persbureau AP dat afgeluisterde telefoongesprekken uit de moskee duidden op betrokkenheid van een andere terreurgroep, Harkat Jihad-e-Islami. Leden daarvan worden verdacht van de moord op journalist Daniel Pearl in 2002, en een bomaanslag in hetzelfde jaar waarbij elf Franse ingenieurs omkwamen. Premier Aziz was voorzichtiger; volgens hem is slechts bekend dat het goed opgeleide strijders zijn. "Het feit dat ze zware wapens kunnen hanteren toont aan dat het niet om 14- of 15-jarige studenten gaat", aldus een woordvoerder.

President Musharraf, op papier bondgenoot in de Amerikaanse strijd tegen terreur, wil dit jaar een nieuwe termijn als president winnen, maar staat er zwak voor wegens de crisis om de geschorste opperrechter Chaudhry. Een opsteker voor hem is dat de grote islamitische bewegingen in Pakistan zich nu niet achter de bezetters van de moskee scharen. De leiders van de MMA, een alliantie van fundamentalistische partijen, stellen zich na mislukte bemiddelingspogingen terughoudend op. De Wafaqul Madaris, die duizenden koranscholen vertegenwoordigt, doet hetzelfde, aldus het dagblad The News. Pas vandaag vond de eerste demonstratie van voorstanders van de bezetting plaats. Maar dat was in de tribale gebieden, waar extremisten elke gelegenheid aangrijpen om Musharraf dood te wensen.

(Bron: NRC Handelsblad/Hanneke Chin-A-Fo)