Informateur moet verpulverd politiek landschap oplappen

Informateur Uri Rosenthal voert vandaag de eerste gesprekken om te bekijken of een kabinet met VVD en PVV mogelijk is.

Zaterdag vroeg koningin Beatrix hem de mogelijkheid te onderzoeken van een regering met de VVD en de PVV, respectievelijk de grootste partij en de partij die er de meeste zetels bij kreeg.

Bereid
VVD-leider Mark Rutte was vandaag de eerste die zich meldde bij Rosenthal. Hij toonde zich bereid om te kijken naar een coalitie met de PVV van Geert Wilders. Een kabinet van VVD, PVV en CDA zou volgens Rutte "recht doen" aan de verkiezingsuitslag. Geert Wilders zei even later dat de sleutel voor een rechts kabinet bij het CDA ligt. Hij stelde opnieuw dat hij een stabiele partij heeft en hoopt dat hij zorgen daarover heeft kunnen wegnemen. CDA-fractievoorzitter Maxime Verhagen blijft bij zijn standpunt dat eerst moet worden uitgezocht of de VVD en de PVV samen kunnen regeren.

Serieus
Ook PvdA-leider Job Cohen vindt dat de mogelijkheid van een kabinet van VVD, PVV en CDA "serieus onderzocht moet worden", ook al heeft zo'n coalitie niet zijn voorkeur. Als zo'n formatie mislukt, moet er wat Cohen betreft gekeken worden naar de combinatie Paars-plus (VVD, PvdA, D66, GroenLinks). De mogelijkheid van een kabinet van VVD, PvdA, CDA noemde hij "geen optie". Pas als andere opties afvallen, kan eventueel naar zo'n kabinet worden gekeken, aldus Cohen.

Krabben
D66-leider Alexander Pechtold deed een oproep aan alle liberalen in de VVD om niet met de PVV van Geert Wilders in zee te gaan. "Ik zou elke liberaal in de VVD willen vragen zich nog eens achter de oren te krabben. Het gaat mij om het mensbeeld dat de heer Wilders de afgelopen vijf jaar heeft neergezet. Dat is er een van geweld, en discriminatie van grote groepen mensen in dit land."

Problemen
GroenLinks-leider Femke Halsema waarschuwde ervoor dat deelname van de PVV aan een kabinet tot zowel politieke als maatschappelijke tot problemen zal leiden. Ook ChristenUnie-leider André Rouvoet ziet "geen aanknopingspunten" voor samenwerking met de PVV en de VVD. Er zijn te veel verschillen in de standpunten, aldus Rouvoet

Eerste Kamer
Rosenthal zegt dat zijn verkenning geen "vrijblijvende operatie" is en dat een nieuw kabinet moet niet alleen worden gedragen worden door een meerderheid van de Tweede Kamer, maar ook voldoende steun hebben in de Eerste Kamer. "Je moet ervan uitgaan dat een coalitiekabinet moet kunnen rekenen op een zekere mogelijkheid om te regeren ten overstaan van ook de Eerste Kamer", aldus Rosenthal. Volgens de informateur gaat het er niet om dat fracties in de Eerste Kamer zich binden aan een regeerakkoord dat door fracties in de Tweede Kamer is gesloten. "Waar het vooral om gaat is dat duidelijk is gemaakt in de opdracht dat ik rekening heb te houden met de constellatie in de Eerste Kamer."

Deens model
Het streven naar een meerderheidskabinet zal nog geen sinecure worden. Een coalitie bestaand uit vier, vijf of meer partijen maakt regeren niet makkelijk. Het woord 'minderheidskabinet' valt dan ook steeds vaker. Denemarken heeft al veertig jaar vrijwel onafgebroken minderheidsregeringen: een kabinet dat geen meerderheid heeft, maar wel wordt gesteund door een partij die wel in de Kamer zit. Sinds 2001 regeert een minderheidskabinet van liberalen en conservatieven. Ze krijgen gedoogsteun van de Deense Volkspartij, een partij die te vergelijken is met de PVV. De regeringspartijen spreken van een goede samenwerking, maar de oppositie vindt dat de Liberalen en de Conservatieven zich laten gijzelen door de Deense Volkspartij.

NOVA ging naar Denemarken en zocht uit hoe 'het Deense model' werkt. Verder vanavond een verslag van de werkzaamheden van Uri Rosenthal en een gesprek met CDA-fractievoorzitter Maxime Verhagen. Vanuit Den Haag commentaar van poltiek verslaggever Ferry Mingelen.

Bekijk hier het gesprek met Maxime Verhagen