Een alternatieve werkelijkheid
9 JUL 09
Los Angeles, 8 juli 2009
Gisteravond, na de herdenkingsbijeenkomst van Michael Jackson (Waar is het lichaam nu? Geen idee!) gegeten met wat collega’s. Eén van hen vertelde dat hij probeerde een onderwerp te draaien, en het zat allemaal tegen, tot hij een schilderachtige gek tegenkwam. Die “maakte” het onderwerp. Ik begreep wat hij bedoelde.
Merkwaardige types
Een Amerikaanse vriend die een aantal van onze onderwerpen over Amerika had bekeken, vroeg ons eens waar we toch al die merkwaardige types vonden. Er lag een verwijt in; hij kwam ze nooit tegen. Ze zijn overal, zeiden wij, dit is Amerika.
Maar hij had natuurlijk gelijk. Televisiemakers zijn op zoek naar het opmerkelijke, afwijkende en exotische. Grijze muizen maken geen leuke televisie. Als wij op een groep mensen aflopen - zeg Michael Jackson-fans - dan gaat de microfoon naar degenen die er het meest extravert uitziet.
Gewone types
Toen het nieuws over Michael Jackson bekend werd, gingen we naar het Apollo Theater in Harlem, waar Jackson’s carrière ooit was begonnen. De verhouding journalisten - rouwende fans was 1 op 1. En daar kom je dan het fenomeen tegen van een handjevol goed gebekte “gewone mensen” die met hun precies passende soundbites op alle netten tegelijk - en tegenwoordig ook meteen over de hele wereld - te zien zijn. Hoe representatief en authentiek is dat allemaal nog? Niemand die het weet en het kan ook niemand veel schelen.
Eigen werkelijkheid
Het werd natuurlijk allemaal in Los Angeles nog veel erger. U had erbij moeten zijn. Tussen het Staples-centrum en het Nokia-centrum, waren vele honderden journalisten en technici en producers en cameramensen en make-up artists samengeperst, met al hun satellietwagens, camera’s, microfoons, lampen, mengpanelen, kabels, snoeren, koelboxen. Dat hele reizende circus was samengebracht met de meest fanatieke Michael Jackson-fans, en dat alles werd door duizenden politieagenten afgegrendeld van de buitenwereld. In deze hogedrukpan werd een heel eigen werkelijkheid geschapen, waarin geen ruimte was voor een dissident geluid, of simpele desinteresse.
Perspectief
Is dat erg? U weet natuurlijk wel dat niet iedereen in de wereld Michael Jackson-fan is en helemaal van de kook geraakt door zijn heengaan. U kunt het best in perspectief plaatsen. Maar denk eens aan de beelden die we bijvoorbeeld uit Pakistan zien, met demonstraties van boze moslims tegen de een of andere door hen ervaren misstand... Wat u nooit ziet is dat als de camera’s uit gaan, de woede verdampt en iedereen lekker koffie gaat drinken. Uiteindelijk blijft toch alleen het beeld hangen van een land gedompeld in een permanente woede-aanval.
Simpel beeld
Zo ook hier. Het simpele beeld blijft hangen: Michael Jackson, icoon, de beste entertainer van de wereld, laat een wereld in vertwijfeling achter, enzovoort. U heeft het vaak gehoord: de zwarte bevolking heeft Michael Jackson weer omarmd, ondanks zijn inspanningen er zo blank mogelijk uit te zien. Hoe weten wij dat? Omdat Al Sharpton en Jesse Jackson dat zeggen? Omdat er inderdaad veel zwarte Jackson-fans bij de herdenkingen verschijnen, en omdat zij dat zeggen? Natuurlijk zeggen ze dat, maar weten we ook hoeveel zwarte Amerikanen hun schouders ophalen over de dood van Michael Jackson, of hem een aanstellerige hansworst vonden?
Alternatieve werkelijkheid
De objectieve werkelijkheid bestaat niet, dat weet ik ook wel. Maar hoever gaan wij in het scheppen van een alternatieve werkelijkheid, die mooi in één-dimensionele tv-format te vangen is?