Staat & loterij
12 AUG 09
U kunt weer uit de schuilkelders komen. De pandemie die Nederland en de wereld dreigde lam te leggen, blijkt bij nader inzien niet meer dan een vrij onschuldig zomergriepje. En met die financiële crisis, die dit en volgend jaar de economie hard zou treffen, valt het ook wel mee. Kortom: we kunnen ons weer onbekommerd druk maken over de Staatsloterij, die miljoenen Nederlanders een kabeljauw voor de neus hing, en die achteraf niet meer dan een spiering blijkt te zijn.
Geen paniek
De overheid gokt er wat op los, zo blijkt. Een paar weken geleden wist het RIVM nog in volle overtuiging te melden dat de Mexicaanse griep ten minste een derde van de (werkende) bevolking zou treffen. Het zette menig werkgever aan tot het opstellen van draconische protocollen ten einde de schade te beperken, met als neveneffect een run op de voorraden ontsmettende tissues en Tamiflu. Afgelopen vrijdag kwam de chef infectieziekten van het RIVM, Coutinho, plotseling met de mededeling dat er helemaal geen reden is voor paniek. Dat griepje gaat wel over. En laat die Tamiflu ook maar zitten. Daar heb je al gauw meer last van, dan baat bij.
Opgewekt geluid
Ook het Centraal Planbureau (CPB) maakte deze week een opmerkelijke ommezwaai. In maart kwam het CPB nog met sombere verwachtingen voor 2009 en 2010, maar die zijn zomaar ingewisseld voor een opgewekter geluid: we zijn het dieptepunt van de recessie wel zo'n beetje genaderd en de weg omhoog is weer in zicht. De werkloosheid zal nog wel oplopen tot 615.000 Nederlanders (acht procent van de beroepsbevolking) in 2010, maar dat zijn er toch maar mooi 115.000 minder dan het CPB in maart voorspelde.
Jackpot van 8,6 miljoen loten
Misschien kan de Staatsloterij het herstel nog wat bespoedigen. Die sleepte deze week zelf de hoofdprijs in de wacht met een jackpot van 8,6 miljoen verkochte loten. Daar weet de minister van Financiën vast wel raad mee.
Komkommers
Zo komen we, met dank aan de staat, de zomer wel door. Aan komkommers geen gebrek. Maar je kunt je afvragen of de overheid en haar instituten zichzelf een dienst bewijzen door verwarring te zaaien bij pers en publiek. Dat kan alleen maar bijdragen aan de gevreesde vertrouwenscrisis tussen burger en staat. En we kunnen veilig aannemen dat RIVM en CPB daar niet op uit zijn.
Harde feiten
Van wetenschappelijke instellingen mag je verwachten dat ze hun voorspellingen baseren op harde feiten en bewezen modellen. De moeilijkheid is dat de feiten niet altijd even hard zijn en de modellen niet altijd even bewezen. De wetenschap zelf bevindt zich lichtelijk in een crisis.
Te biecht
Dat speelt vooral het Centraal Planbureau parten. De credit crunch bracht meedogenloos aan het licht dat menselijk gedrag, in al zijn grillen, niet te vangen valt in cijfermatige modellen. Als het erop aankomt, moeten de economen nederig te biecht bij de (massa) psychologen, die zich liever niet wagen aan voorspellingen. Ook de jongste CPB-verwachting dient dan ook met de nodige reserve te worden begroet.
Zwalkende koers
Minder excuses zijn er te bedenken voor de zwalkende koers van het RIVM in haar aanpak van de Mexicaanse griep. Er zal best kans zijn dat er ooit een dodelijk virus over de wereld waait, maar dat is nog geen reden voor paniekerige voorspellingen bij elk afwijkend griepje, dat de kop opsteekt. Eerst de harde feiten graag - om te voorkomen dat niemand de waarschuwing serieus neemt als het er ooit echt om gaat.
Gokken
Als het op gokken aankomt, kan de overheid zich maar beter beperken tot de Staatsloterij. En zelfs dan doet zij er verstandig aan geen verwachtingen te wekken die zij niet waarmaakt. Want als de hoofdprijs wel valt en slechts voor een vijfde wordt uitgekeerd, heb je wat uit te leggen - ook al vloeit dat automatisch voort uit het gegeven dat ook een vijfde lot zijn eigen, unieke nummer heeft.
0,00000006 promille
Voor al die boze deelnemers die de Staatsloterij willen aanklagen, hoeven we intussen geen begrip te hebben. Ook als de jackpot van 27,5 miljoen over vijf vijfde loten was verdeeld, was de winstkans per lot niet groter geweest dan een te verwaarlozen 0,00000006 promille. Kansberekening kan dus geen rol hebben gespeeld bij deze zomerhype.
Wie gokt, moet tegen zijn verlies kunnen.