Minder embargo, meer Troonrede
15 SEP 09
Het lek heet dus Paul Tang. Aandoenlijk wel, die bekentenis dat hij Frits Wester (RTL) de geheime begrotingscijfers heeft toegeschoven.
Pronken
Maar de vraag is vervolgens: wie heeft er dan gelekt naar de NOS, die vrijdag al pronkte met de eerste primeurtjes uit de miljoenennota? Hoe komt het NRC aan de stukken? De Volkskrant? De Telegraaf?
Dapper gebaar
Tang is zeker niet de enige die heeft lopen lekken. Hij moet zijn bekentenis nu bekopen met een spreekverbod van een maand, maar eigenlijk had voorzitter Verbeet de hele Tweede Kamer een schorsing in het vooruitzicht moeten stellen, zo lang niet vast staat wie er allemaal voortijdig met de stukken heeft lopen zwaaien. De Kamerleden op hun beurt zouden een dapper gebaar kunnen maken door collectief in staking te gaan tegen de schorsing van Tang.
Excuus
Het illustreert allemaal dat het embargo-beleid rond de miljoenennota definitief ten grave kan worden gedragen. Het eerste bommetje is een jaar geleden gelegd door RTL en NRC, die weigerden de embargo-regeling te ondertekenen en al voor het weekeinde verslag deden van alle cijfers en plannen in de Miljoenennota. Het kabinet zelf heeft het volgende zetje gegeven door, in reactie daarop, te besluiten de pers dit jaar in zijn geheel uit te sluiten bij het onder embargo uitdelen van de begrotingspapieren. Dat gaf elke journalist een excuus te jagen op de stukken, met als resultaat er op Prinsjesdag vrijwel geen begrotingsnieuwtje meer te melden valt.
Fatsoens-code
Het is niet alleen zinloos de embargo-regeling nog overeind te houden; er zijn ook geen redenen meer voor. De regeling dateert uit de tijd dat het omvormen van papieren beleidsnota's tot persklare kopij nog een omslachtig en tijdrovend karwei was. De digitale snelweg heeft allang afgerekend met dit soort praktische overwegingen die mede ten grondslag liggen aan de embargo-gedachte. Wat rest is een soort fatsoens-code, waar het kabinet een beroep op kan doen: het is immers niet chique als alle plannen al op straat liggen voordat de Troonrede is uitgesproken. Dat getuigt niet van respect voor de vorstin.
Zielloze opsomming
Geen journalist die aan zo'n fatsoens-oproep nog gehoor zal geven. Niet omdat het ontbreekt aan respect voor de koningin; wel omdat de Troonrede vrijwel geen betekenis meer heeft. Niemand zit nog te wachten op een zielloze opsomming van allerhande departementale plannetjes, die toch al zijn uitgelekt. Een embargo biedt geen bescherming tegen de erosie van de troonrede. Het is eerder omgekeerd. Juist het afschaffen van de regeling kan de Troonrede nieuwe glans geven.
Ritueel
Het recept is simpel: het kabinet presenteert volgend jaar de begrotingsstukken gewoon op het moment dat ze klaar zijn. Prinsjesdag zal dan alleen nog zijn wat het in feite allang is: een ritueel moment, waarop de regering de toon zet voor het komende jaar. De koningin kan dan spreken in bij voorkeur enigszins visionaire volzinnen, zonder toe te hoeven geven aan al die ministers die hun eigen stempeltje op de Troonrede willen drukken, en de Tweede Kamer kan meteen vol in debat.
Als het een beetje meezit heeft Paul Tang het land een dienst bewezen.