DSB en de kroniek van een vergeten Kamerbrief
22 OKT 09
Op 16 juni meldt minister Wouter Bos in een brief aan de Tweede Kamer dat provisies van 80 procent heel gebruikelijk zijn in de wereld van de koopsompolis. Hij voegt er aan toe dat soort percentages "excessief en onacceptabel" te vinden.
Het valt niemand op. Geen krant die er over bericht; geen Kamerlid dat er naar kraait.
Op 28 september, bijna vier maanden later, verklaren oud-medewerkers van DSB in een uitzending van NOVA regelmatig polissen te hebben verkocht tegen provisies van soms wel 80 procent.
Het haalt alle kranten. Kamerleden veren op en vragen de minister verontwaardigd om commentaar, waarop Wouter Bos uitspreekt dergelijke percentages in zijn algemeenheid "totaal idioot" te vinden. Een uitspraak die hem nog een tijdje zal achtervolgen, omdat hij daarmee de ondergang van DSB mee zou hebben versneld.
Waarom wimpelt Bos die suggestie niet af door te wijzen op de brief die hij in juni al verstuurde? Merkwaardig. En het wordt nog merkwaardiger.
Rapport
Op 14 oktober heeft de NOS een primeur. "Provisies van 80 procent gangbaar", meldt het Journaal, dat niet de Kamerbrief van Bos citeert maar een vertrouwelijke brief van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) die op 8 juni aan de minister van financiën is toegestuurd. Een rapport dus dat een week later door Bos, inclusief het commentaar van de minister, naar de Tweede Kamer is gestuurd.
Geheim
Ook dit ‘nieuwtje’ van het Journaal vindt ruim weerklank. De term "strikt vertrouwelijk" bevestigt wantrouwige Scheringa-adepten in hun vermoeden dat er een vuil spelletje is gespeeld met DSB. De schijn is gewekt dat vier maanden lang geheim is gehouden dat ook andere banken en verzekeraars zich schuldig maken aan buitensporig hoge provisies. Tot het, althans voor DSB, te laat was.
AFM
Pas een dag later, op 15 oktober, plaatst de AFM een berichtje op haar website waarin op de brief van Bos wordt gewezen. "De AFM hecht eraan te benadrukken dat dit document per brief van de minister van Financiën aan de Tweede Kamer op 16 juni openbaar is gemaakt", zo staat er te lezen.
Afgrond
Opnieuw krijgt het bericht, inclusief de Kamerbrief van Bos, vrijwel geen aandacht. En zo blijft de indruk hangen dat de minister, kort na de oproep van Pieter Lakeman om aan te sturen op een faillissement, DSB een extra zetje naar de afgrond gaf.
Belangstelling
Je zou bijna denken dat de Bos een spookbrief heeft geproduceerd, die niet mag bestaan. Toch wordt er in juni al uit geciteerd, door het Verzekeringsblad en op websites voor financiële dienstverleners. Berichten die nauwelijks zijn terug te vinden, omdat de inhoud teloor gaat in het cryptische taalgebruik van de financiële specialisten, die bovendien nauwelijks blijk geven van belangstelling voor het negatieve oordeel van de minister over de hoge provisies.
Schadelijke publiciteit
Dat is eenvoudig te verklaren uit het feit dat hoge provisies in die financiële kringen (blijkbaar) geen nieuws zijn. Bovendien hebben banken en verzekeraars niets te winnen bij negatieve berichtgeving. Ze zijn uiterst beducht voor schadelijke publiciteit. Veel liever dan een slechte pers incasseren ze de boetes, zelfs als de AFM de hoogte daarvan zou vertienvoudigen, zoals nog eens blijkt uit een deze week verschenen studie van criminologe Judith van Erp.
Te weinig oog
Daarmee komt ook de opvatting dat "de media" schuldig zijn aan de ondergang van de Dirk Scheringa Bank in een schril daglicht te staan. Wie die opvatting huldigt, gaat voorbij aan de feiten, ontkent de fouten die de bank zelf heeft gemaakt en mist de essentie: de conclusie moet veeleer zijn dat er te weinig oog is geweest voor soortgelijke misstanden bij andere banken en verzekeraars.
Misstanden
De vraag is of dat de media, voor zover die al onder één noemer te vangen zijn, te verwijten valt. De journalistiek leeft bij voorbeelden. Het is vaak de enige manier om misstanden tastbaar te maken voor het publiek. Het is vervolgens aan de wetgever om -los van het voorbeeld- maatregelen te nemen die een eind maken aan de misstanden. De pers heeft een vrije, signalerende rol in de democratische controle. Niet het laatste woord. Dat is voorbehouden aan de gekozene en, uiteindelijk, de kiezer zelf.
Focus
Dat uitgerekend DSB de ongewenste voorbeeldrol kreeg toebedeeld is geen toeval. Er kwamen eenvoudig te veel signalen dat de bank grenzen overschreed. Signalen waar Scheringa en de zijnen bovendien niet adequaat op reageerden - uit angst, uit ontkenning of in de ijdele hoop dat ze het gevaar konden afwenden door de problemen te bagatelliseren. Met als enig gevolg dat de focus nog meer op DSB werd gericht.
Onder vuur
Alleen dat kan ook verklaren waarom de brief van Bos in eerste instantie is ontsnapt aan de aandacht van de kranten, journaals, NOVA en Radar. De brief is gesteld in algemene termen, rept niet over DSB of welke andere bank dan ook en reflecteert in essentie niet meer dan de stand van zaken in een al langer lopend onderzoek van de AFM, dat pas nieuwswaarde kreeg toen DSB in de Tweede Kamer onder vuur kwam te liggen vanwege die hoge provisies.
Alert
Er is geen excuus voor het feit dat de brief lang, te lang, onopgemerkt is gebleven. Het laat wel zien dat journalisten niet alwetend en almachtig zijn en pas alert worden als het er echt om gaat. En dat geldt ook voor Kamerleden en ministers. Zelfs Bos, de afzender, was de brief kennelijk vergeten.
Het klinkt bijna zorgwekkend, als het niet zo’n geruststellende gedachte zou zijn.
Terug naar boven