Dit is het NOVA-archief. Vind en bekijk de NOVA-reportages, dossiers, en opinie-artikelen.

De vicieuze cirkel van Kopenhagen

15 DEC 09 - Door Paul Gerbrands - voorzitter van de stichting de club van tien miljoen (www.overbevolking.nl)

Zolang de mens niet zichzelf kan beheersen, moet hij niet proberen de vrije natuur, het milieu en de aarde naar zijn hand te zetten. Want dan gaat het slechts om symptoombestrijding.

 
Voorlopig komen er op wereldschaal ieder jaar netto ongeveer 80 miljoen mensen bij: 240.000 mensen per dag. De meeste in de Derde Wereld.

Verdeling
Daarom lijkt overbevolking een probleem van de Derde Wereld. Maar één inwoner daar verbruikt slechts een fractie van de grondstoffen en het voedsel van één wel doorvoede, rijke westerling. Niet bepaald een eerlijke verdeling.

Aanwas
Het is in Kopenhagen al vijf over twaalf in de wereld, maar te weinigen schijnen dat te beseffen. Daar gaat het slechts over beperking van de schade wat fundamenteel niets verandert aan het feit dat er straks geen zes maar tien miljard potentiële autobezitters zijn. Van die aanwas van vier miljard mensen, die de komende dertig jaar geboren zal worden, zal een wezenlijk deel om zeer begrijpelijke redenen gaan zorgen voor veel grotere migratiegolven in de wereld dan tot nu toe het geval was. Een tweede proletarische revolutie in de stijl van de communistische revolutie van 1917, maar dan op wereldschaal is onderweg. Een historische terugblik zou niet verkeerd zijn.

Tekorten
Een modern industrieland als Nederland of België kan zelf slechts op duurzame wijze hoogwaardig voedsel produceren voor vijf miljoen mensen en haalt daarom de rest van zijn (vee-) voedsel en grondstoffen maar uit andere landen. Maar door het stijgende aantal wereldburgers, de dalende energievoorraden en de afnemende hoeveelheid voedsel en vruchtbare grond in de hele wereld komt er een moment – misschien al over 10 jaar – waarop landen hun export van voedsel en grondstoffen naar andere landen zullen moeten stoppen, omdat ze anders zelf met tekorten hieraan geconfronteerd zullen worden.

Graadmeter

De bevolkingsgroei, de migratie in de wereld en factoren als de zeespiegelstijging zullen er alleen maar toe leiden, dat de vraag naar voedsel en grondstoffen nog groter wordt. Allerlei andere zaken worden ook steeds schaarser of minder vanzelfsprekend. De vrije natuur, drinkwater, leefruimte, ecologische draagkracht, landbouwgrond, kunstmest, voedseltransport, mobiliteit, persoonlijke vrijheid, recreatie, nachtrust en vele andere onderwerpen zullen in toenemende mate onze aandacht vragen. Zij zouden in een zinvolle discussie over overbevolking gehanteerd kunnen worden als graadmeter voor de aanpak van de problematiek van de overbevolking in de wereld. Het is een gemiste kans dat Kopenhagen daaraan voorbij gaat.

Speculeren
Maar rijke westerse landen hebben nauwelijks aandacht voor de problematiek van de overbevolking, ze denken dat het vooral een probleem van de arme landen is. Verder overheerst de veronderstelling, dat de technische vooruitgang voldoende effectieve instrumenten zal leveren om allerlei tekorten en tekortkomingen te voorkomen. Regeringen gaan mee in deze onverantwoorde vorm van speculeren en blinken voorlopig alleen nog maar uit in het bestrijden van de symptomen van de overbevolking. Voorbeelden van zulke overheidsmaatregelen zijn: vakantiespreiding, hoogbouw, gebruik van de vluchtstrook in het verkeer als rijstrook, openbaar vervoer, carpooling, rekening rijden, bouwen in zee en wonen onder de grond en talloze andere maatregelen.

Vrijheid
Omdat wij allemaal zijn grootgebracht met het groeiprincipe, zullen maatregelen als een tijdelijk voortplantingsverbod en een verbod op economische groei voor landen met een bepaald bruto nationaal inkomen niemand als muziek in de oren klinken. Die tasten immers onze fundamentele vrijheid aan. Maar zolang onze vrijheid van keuze zich beperkt tot de cirkel van groei en welvaart, gaan we een echte vrije keus uit de weg. We blijven geruststellende schijnmaatregelen bedenken en onderbouwen ze soms met indrukwekkende films waarvoor de hoogste onderscheidingen worden verleend. Maar niets daarvan verdient het predicaat duurzaam.

Laatste oordeel
Zolang we alleen maar kunnen kiezen binnen de vicieuze cirkel van de economische groei, is er zelfs geen begin van een vrijheid van keuze. Als de overbevolking in de wereld nu weer niet de hoogste prioriteit krijgt die het verdient, dan kunnen we er vergif op nemen dat de aarde en het milieu definitief het laatste oordeel zullen vellen over de mensheid. De conferentie in Kopenhagen gaat helaas over het verkeerde onderwerp.

Naar boven

Tags:
Uw Verhaal
 

Extra Informatie

  •  
  •  

Het NOVA Archief

Vind en bekijk de reportages die zijn uitgezonden in NOVA in het NOVA-archief.

NOVA Archief