Dit is het NOVA-archief. Vind en bekijk de NOVA-reportages, dossiers, en opinie-artikelen.

De worsteling van het CDA

26 AUG 10

Tip van een kijker: ook Hannie van Leeuwen is tegen samenwerking met Wilders. Of we er maar gauw met de camera op af willen gaan. Kunnen we weer een uitgerangeerde CDA'er aan de vergetelheid ontrukken om het vuurtje onder de gedoogformule op te stoken.


Code
U begrijpt: zoveel sarcasme laat ons niet onberoerd. We hebben Hannie van Leeuwen dus maar met rust gelaten. Er zijn meer kijkers die NOVA verwijten alleen maar CDA’ers op leeftijd voor het voetlicht te slepen die zich uitspreken tegen onderhandelingen met de PVV, en daarin een bewijs zien dat NOVA, of zelfs 'de publieke omroep', bestaat uit een stelletje linkse propagandisten. We zouden onze eigen journalistieke code, vol begrippen als objectiviteit, onpartijdigheid en zorgvuldigheid, aan onze laars lappen.

Representatief
Het is waar: de Haagse berichtgeving heeft de afgelopen weken in belangrijke mate gestaan in het teken van de onrust binnen het CDA. Het is ook waar dat de kritiek vaak is verwoord door oudgedienden, die geen rol meer spelen in de actieve politiek. Dries van Agt, Hans van den Broek, Bert de Vries, Willem Aantjes - om er een paar te noemen. De vraag is dan of die dissidente meningen er nog toe doen en hoe representatief ze zijn voor wat er leeft binnen het CDA.

Loyale CDA'ers
Die vraag is niet zomaar te beantwoorden. Dat zal pas later blijken, als het CDA-congres zich uitspreekt over het regeer- en gedoogakkoord Toch is dat geen reden het oordeel van de oude coryfeeën als niet relevant terzijde te schuiven, ook al omdat de kritiek ditmaal niet alleen komt van de gebruikelijke ‘lastposten’, maar ook van uiterst loyale CDA'ers als de hoogbejaarde Piet de Jong - nog tijdens het verkiezingscongres in april op het schild gehesen om af te geven op Wouter Bos, die naar zijn oordeel op 'gemene en achterbakse wijze' het laatste kabinet Balkenende onderuit had gehaald. Nu zegt hij: "Zolang de punten vrijheid van godsdienst en de rechtsstaat niet zeker zijn, moet de PVV wat mij betreft maar in zijn eentje doormarcheren. Daar doe ik niet aan mee."

Uit principe
De tweespalt binnen het CDA is ditmaal niet een kwestie van links of rechts; het zit veel dieper. Dat bleek al in juni, toen Maxime Verhagen een coalitie met de PVV uitsloot als Wilders niet eerst afstand zou doen van standpunten die in strijd zijn met in de grondwet vastgelegde vrijheden. Hij weigerde, uit principe, te onderhandelen over zaken als een hoofddoekjesbelasting, etnische registratie of de vrijheid van godsdienst. Het leverde hem in eigen kring louter applaus op.

Geloofwaardig
Daarmee staat wel vast dat geen christendemocraat met het gedachtegoed van Geert Wilders geassocieerd wenst te worden, en daar ligt de kern van het probleem. Kan de partij straks nog geloofwaardig afstand nemen van Wilders in een coalitie die van zijn gedoogsteun afhankelijk is? Dat is de gewetensvraag die elke CDA'er zichzelf zal stellen.

Schade
De uitkomst van die worsteling zal nog even op zich laten wachten. Zolang de onderhandelingen niet zijn afgerond, houden CDA'ers in de Tweede Kamer de kaken stijf op elkaar. De fractie heeft Verhagen nu eenmaal de ruimte gegeven voor de onderhandelingen en heeft geen andere keus dan eerst het resultaat af te wachten - zoals Verhagen ook voortdurend benadrukt.
Daarbij moet worden bedacht dat het besluit van de fractie werd genomen nog voordat bekend werd dat Geert Wilders op 11 september naar New York reist om te protesteren tegen de bouw van een moskee. Sindsdien is de onrust binnen het CDA alleen maar toegenomen. Voor de fractie is er echter geen weg terug, zonder ernstige schade voor de partij en partijleider Verhagen.

Manifest
Tot er een onderhandelingsresultaat ligt, moeten de media en de kiezer het dan ook doen met uitspraken van partijleden die wel in vrijheid kunnen spreken. Dat zijn niet alleen de oude prominenten, maar ook de pakweg duizend partijleden die het manifest 'wij staan voor onze grondrechten' hebben ondertekend.

Ontsnappen
Als de voortekenen niet bedriegen, is het CDA beland op een kritieke punt in de nog jonge partijgeschiedenis. Er staat, na een verkiezingsnederlaag die hard is aangekomen, veel op het spel. De kans dat er een akkoord komt met Wilders is alles behalve denkbeeldig. Als Wilders bereid is zijn handtekening te zetten onder een regeerakkoord van CDA en VVD, is er voor Verhagen geen ontsnappen meer aan en zal het CDA-congres zich over het resultaat moeten uitspreken.

Wankele coalitie
Dat congres zal, net als de fractie, onder grote druk komen te staan. Afwijzing zal leiden tot een crisis, waarbij Verhagen en wellicht voorzitter Henk Bleeker het veld ruimen en de partij voor jaren in de oppositie zal belanden. Aanvaarding van het onderhandelingsakkoord lijkt de enige optie, maar ook dan lijkt averij - of zelfs een scheuring in de partij - niet te vermijden. De enige winst is dan regeringsdeelname in een wankele coalitie, die een hard beleid moet voeren, afhankelijk is van de PVV en vatbaar is voor incidenten.

Geen vrolijk vooruitzicht. En alle reden om de ontwikkelingen in de boezem van het CDA nauwgezet te volgen – met of zonder Hannie van Leeuwen.

Tags:
CDA,
hoofdredactioneel commentaar,
26 augustus 2010
 

Extra Informatie

  •  
  •  

Het NOVA Archief

Vind en bekijk de reportages die zijn uitgezonden in NOVA in het NOVA-archief.

NOVA Archief