de beuk erin

In de zomerse vakantiemaanden stokt de nieuwsproductie, omdat net als ieder ander ook journalisten met vakantie gaan.

Maar kranten, zij het dunner, blijven verschijnen en ook een actualiteitenrubriek als NOVA blijft, zij het wat korter en zonder de dagelijkse inbreng van Den Haag Vandaag, uitzendingen maken.

Niemand bij NOVA die erover denkt om met zomerreces te gaan, want het nieuws gaat door. De crisis in het Midden-Oosten deze zomer is daar het zoveelste bewijs van. Maar de vakantieperiode schept altijd ook de noodzaak om een beetje vooruit te werken en vanuit die noodzaak is bij de media het verschijnsel 'zomerserie' ontstaan.

NOVA wijdt dit jaar een serie aan de (dreigende) ruimtelijke verrommeling van Nederland. Onder het motto 'De beuk erin' hebben wij een aantal bekende Nederlanders de volgens hen lelijkste plek van Nederland laten kiezen en hen laten uitleggen waarom ze dat vinden.

Op NOVAtv.nl kunnen kijkers via eenstemming aangeven wat zij van die keuze vinden en ze kunnen ook zelf 'lelijke plekken' aandragen. De NOVA-zomerserie 'De beuk erin' oogt ludiek, maar heeft wel degelijk een serieuze en vooral ook nieuwsaardige achtergrond. Dat heeft bij de keuze ervoor ook een belangrijke rol gespeeld.

De discussie over de gewenste koers van de ruimtelijke ordening van ons kleine, maar o zo dichtbevolkte land is namelijk in een stroomversnelling aan het komen. Aan de ene kant willen ondernemende en zelfstandige burgers meer vrijheid en minder regels om te kunnen bouwen wat ze willen en waar ze willen, maar aan de andere kant klinkt ook de waarschuwing tegen een al te grote vrijheid op dit punt, omdat die zou leiden tot wildgroei, oerlelijke gebouwen, slonzige wijken, aangetaste flora en fauna en tot een algehele verrommeling van onze leef- en woonomgeving.

Van oudsher kent ons land een nogal strikte en door de overheid streng geregisseerde ruimtelijke ordening. Gedetailleerde bestemmingsplannen bepalen waar woningbouw mag komen, waar industrieterreinen toegestaan zijn, waar boeren hun bedrijf kunnen uitoefenen en waar de natuur de boventoon moet blijven voeren. En ook hoe huizen gebouwd moeten/mogen worden is tot achter de komma vastgelegd in bouwvoorschriften en beoordelingen door welstandscommissies.

De ruimtelijke ordening van ons land met wel heel veel (eenvormige) woningen per hectare is daarom vaak misprijzend als 'aangeharkt' betiteld. En dat steekt, bijvoorbeeld, schril af tegen wat ze op dit punt in België als goed en gewenst realiseren. Nederlandse nieuwbouwwijken worden door onze zuiderburen meer dan eens afgeschilderd als ontsproten aan een DDR-achtige overheidsplanning.

Maar de laatste jaren is er een meer liberale wind gaan waaien in het ruimtelijke beleid van ons land. Lagere overheden kregen meer speelruimte, bedrijven meer armslag en burgers die een duivenhok of dakkapel wilden, hoefden voortaan niet langer een kostbare en tijdrovende vergunningsprocedure te doorlopen. En op het platteland kwam de regeling 'rood voor groen': een regeling die het landeigenaren mogelijk maakt huizen met flink wat grond eromheen - en zelfs landgoederen - te stichten in ruil voor het aanleggen van groene zones en bossen door grond aan de agrarische sector te onttrekken. En zieltogende boerenbedrijven kunnen tegenwoordig het bestemmingsplan zo opgerekt krijgen dat ze een zorgboerderij, een manege, een boerderijwinkel of een minicamping mogen starten.

De scherpe kantjes van wat wel staatsdirigisme werd genoemd zijn dus van het ruimtelijk ordeningsbeleid afgehaald. Iedereen tevreden zou je denken. Maar neen dus. Het verwijt dat de voorzichtige liberalisering van ons tot nu toe nogal centraal geleide ruimtelijk ordeningsbeleid leidt tot ongewenste effecten en tot - daar is het woord weer - verrommeling van stad en platteland klinkt al weer.

Gewezen wordt dan op boerderettes op het platteland, betonnen en glazen kantoren in lintbebouwing langs de snelwegen, hoogbouw op plaatsen in steden waar die detonneert en ga zo maar door. Nieuwe lelijke plekken dus naast de al bestaande lelijke plekken. De discussie over de inrichting van ons land is dus weer volop actueel en NOVA wil daar met de serie 'De beuk erin' een even zomerse als serieuze bijdrage aan leveren.

Tags:

de,

beuk,

erin,

piet,

van,

asseldonk,

hoofdredactioneel,

commentaar,

lelijkste,

plek,

van,

nederland,

3,

augustus,

2006