Dit is het NOVA-archief. Vind en bekijk de NOVA-reportages, dossiers, en opinie-artikelen.

Emmy voor Afghanistan

17 AUG 06

"We zijn hier om om Taliban-strijders op te sporen en te doden. Als u de Taliban helpt komen we daar achter en dan doden we u ook."


De woorden komen uit de mond van een Amerikaanse commando. Een kille mededeling, in juni 2005 geregistreerd door NOVA's Tom Kleijn en cameraman Joris Hentenaar. Hun reportage is genomineerd voor een Emmy Award - de meest prestigieuze onderscheiding die er is in de televisiejournalistiek.

Bij de reportage valt wel een kanttekening te maken: het is de vrucht van wat sinds enige jaren bekend staat als 'embedded journalism' , wat in dit geval neerkomt op volledige afhankelijkheid van de Amerikaanse legerleiding, die de grenzen bepaalt van wat je kan en mag filmen. Daar houden journalisten niet van. Het kan al gauw het verwijt opleveren dat je je laat lenen voor Amerikaanse propaganda.

En het is waar: dat NOVA mee kon op patrouille met de Amerikanen heeft zonder twijfel politieke betekenis. De VS hebben bondgenoten als Nederland hard nodig in Afghanistan, zeker nu het commando vrijwel in handen van de NAVO is gelegd. Veel keus is er niet. Neutraliteit bestaat niet meer op de slagvelden van de 21ste eeuw. Zoals de hulpverlener zich niet langer beschermd weet door een rood kruis, kan de oorlogsverslaggever geen dekking meer zoeken achter het woord 'press'. Want, om het in de woorden van Bush te zeggen: "you're either for us or with the terrorists".

En reken maar dat de Taliban er net zo over denken. Als journalist heb je er maar rekening mee te houden - zeker als je op pad gaat met een herkenbare, dus kwetsbare cameraploeg. Dan maar met de Amerikanen mee op patrouille. Het is journalistiek met beperkingen. Je kunt niet veel meer dan in alle eenvoud registreren wat er gebeurt - en dat is precies wat Kleijn en Hentenaar hebben gedaan. Met opmerkelijk resultaat. Propaganda? Wie de reportage ziet, komt tot een andere conclusie.

De reportage is het verslag van een lange, moeizame jacht op onzichtbare Talibanstrijders, die eindigt in wat onduidelijk heen-en-weergeschiet dat een van de tegenstanders wellicht tot zwijgen brengt. De enig zichtbare oogst is de arrestatie van een Afghaan die door de Amerikanen wordt herkend als een mogelijke terrorist.

De kijker ziet vooral onmacht. De onmacht van een supermogendheid, die wel een land kan bezetten maar geen oorlog kan winnen. De onmacht van een soldaat, die vecht tegen een onzichtbare vijand. De onmacht van de gewone Afghaan, die de ene dag het risico loopt op arrestatie door Amerikaanse commando's en de volgende op executie door de Taliban. Dat kan niet goed gaan, is de indruk die de reportage achterlaat.

Wie een jaar later de feiten in ogenschouw neemt, ziet slechts een bevestiging van dat bange vermoeden. Feit is dat de Taliban alles behalve verdreven zijn. Dagelijks komen er berichten binnen over aanslagen en andereterreur. Niet alleen gericht tegen de Amerikanen en hun bondgenoten, maar ook tegen de Afghanen zelf. Feit is dat het aantal Amerikaanse doden het afgelopen jaar is verdrievoudigd ten opzichte van de jaren daarvoor. Feit is ook dat de opiumproduktie dit jaar een nieuwe recordhoogte heeft bereikt - hetgeen de Taliban evenveel geld oplevert als de internationale gemeenschap kwijt is aan het bestrijden van de opiumteelt.

In de Verenigde Staten hoor en lees je weinig over de strijd in Afghanistan, die lange tijd als een successtory is afgedaan. Irak en Iran eisen alle aandacht op. De American Journalism Review spreekt inmiddels waarschuwende woorden over 'the forgotten war' en doet een poging de nationale pers wakker te schudden. Misschien kan een Nederlandse reportage over Amerikaanse onmacht in Afghanistan daarbij helpen. Dat zou wel een Emmy waard zijn.

Tags:
wim,
fortuyn
 

Extra Informatie

  •  
  •  

Het NOVA Archief

Vind en bekijk de reportages die zijn uitgezonden in NOVA in het NOVA-archief.

NOVA Archief